Cumhuriyet Dönemi Önemli Yazarları ve Eserleri
SADRİ ERTEM (1900 – 1943)
- 1930’lu yıllarda, konularını köylünün, işçinin, orta sınıfın sıkıntılarından alan romanlar yazmıştır.
- Sanatsal üsluba, karakter ve duygu tahlillerine önem vermemiştir. Yani estetiği düşünmemiş; sadece ekonomik, sosyolojik, sınıfsal gerçekleri anlatmaya çalışmıştır.
Eserleri:
Roman: Çıkrıklar Durunca, Bir Varmış Bir Yokmuş, Düşkünler, Yol Arkadaşları
Hikâye: Silindir Şapka Giyen Köylü, Bacayı İndir Bacayı Kaldır, Korku, Bay Virgül, Bir Şehrin Ruhu
SABAHATTİN ALİ (1907 – 1948)
- Toplumcu gerçekçi bir sanatçıdır.
- Şiirler, hikâyeler, romanlar yazmış, çeviriler yapmıştır. Sabahattin Ali, 1930’Iu yıllarda öyküye gerçekçi ve yeni bir soluk getirmiştir.
- Öykülerinde, tanımlamakta güçlük çektiğimiz kimi duyguları ustalıkla anlatmıştır.
- İnsanın zavallılığını ve gücünü aynı sarsılmaz üslupla, zaman zaman masalsı ve destansı bir biçimde yansıtmayı başarmıştır.
- Şiirlerini halk şiirinden esinlenerek yazmıştır. Romanlarında da insanın ruhuna ayna tutmuş ve gerçeğe bu aynadan bakmış, okurların gerçekliği daha derinden algılamasını sağlamıştır.
- “Markopaşa” adlı mizahi dergiyi çıkaranlar arasında (Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz’la) yer almış, bu dergide başyazılar yayımlamıştır.
Eserleri:
Öykü: Değirmen, Kağnı, Ses, Yeni Dünya, Sırça Köşk
Şiir: Dağlar ve Rüzgâr
Roman: Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna
KEMAL TAHİR (1910 – 1973)
- Toplumcu gerçekçi bir romancıdır.
- Hapishane yaşamını, Kurtuluş Savaşı’nı, tarihi, köy yaşamını ve eşkıya hikâyelerini konu edindiği romanlarıyla tanınmıştır.
- Tasvire önem veren yazarın eserlerinde anlaşılır bir dili ve yalın bir anlatımı vardır.
- Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu anlattığı, Osmanlı toplumunun gelişim sürecinin Batı’dan farklı olduğunu ileri sürdüğü tezli romanı “Devlet Ana” romanıyla ve Kurtuluş Savaşı yıllarını konu edindiği “Yorgun Savaşçı” romanlarıyla tanınmıştır. “Yol Ayrımı” romanında da Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki çok partili hayata geçiş denemesini anlatmıştır. Bu romanları aynı zamanda tarihi roman türündedir.
Eserleri:
Roman: Devlet Ana, Yorgun Savaşçı, Esir Şehrin İnsanları, Rahmet Yolları Kesti, Esir Şehrin Mahpusu, Bozkırdaki Çekirdek, Kurt Kanunu, Yol Ayrımı
ORHAN KEMAL (1914 – 1973)
- Toplumcu gerçekçi bir yazardır.
- Gerçek adı “Mehmet Raşit Öğütçü” olan yazar daha çok öyküleriyle tanınır.
- Öyküleri dışında oyun, roman ve senaryolar da yazmıştır.
- Öykü ve roman kişilerini, günlük konuşma diliyle ve yerel sözcüklerle konuşturmadaki ustalığıyla dikkat çekmiştir.
- Çukurova’nın sanayileşmesini ve işçi sorunlarını, tarımın makineleşmesi ve ırgatların sıkıntılarını, bekçileri, gardiyanları… konu edinmiştir.
Eserleri:
Öykü: Ekmek Kavgası, 72. Koğuş, Önce Ekmek, Mahalle Kavgası
Roman: Baba Evi, Murtaza, Cemile, Bereketli Topraklar Üzerinde, Hanımın Çiftliği, Avare Yıllar, Gurbet Kuşları…
YAŞAR KEMAL (1923 – 2015 )
- Toplumcu gerçekçi bir yazardır.
- Asıl adı Kemal Sadık Göğceli’ndir.
- Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan, Anadolu insanının ekonomik ve toplumsal sorunlarını dile getirdiği röportajları ile tanınmaya başlamıştır.
- 1953-54’te Cumhuriyet’te tefrika edilen ilk romanı “İnce Memed” büyük ilgi uyandırmıştır. Türkiye’de tarımdan sanayileşmeye geçiş evresi olarak nitelenebilecek 1950’li yıllarda, Çukurova’nın geniş biçimde makineleşmeye açılması ve verimli topraklar üzerindeki ağalar arası getirim savaşının kızışması, bunun yoksul Çukurova köylüsü üzerindeki sonuçları Yaşar Kemal’in romanlarının ilk evresinin ana temasını oluşturmuştur. Ağa baskısı karşısında dağa çıkan eşkıya “İnce Memed” le yazar, bir destan kahramanını anlatırken aynı zamanda toplumsal yapıdaki aksaklıkların da eleştirisini yapar.
- Halk öykücülüğünden yola çıkarak sözlü gelenekte yaşayan Köroğlu, Karacaoğlan, Alageyik öykülerini “Üç Anadolu Efsanesi” adıyla yeniden kaleme almıştır.
- Anadolu insanının sözlü anlatım geleneğinin ürünleri olan destanlardan, ağıtlardan, halk öykülerinden, masallardan, türkülerden ve çağdaş roman tekniklerinden yararlanarak vardığı bileşim ve üslup onu her bakımdan özgün bir çağdaş sanatçı kimliğine ulaştırmıştır.
- Anlatımındaki özgünlük “düşle gerçeği, doğayla insanı iç içe” vermedeki başarısından kaynaklanmaktadır.
Eserleri:
Roman: İnce Memed, Teneke, “Dağın Öteki Yüzü” üçlemesi (Orta Direk, Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu), “Akçasazın Ağaları” dizisi (Demirciler Çarşısı Cinayeti, Yusufçuk Yusuf), “Hüyükteki Nar Ağacı”, “Kimsecik” üçlemesi (Yağmurcuk Kuşu, Kale Kapısı, Kanın Sesi), Ağrıdağı Efsanesi, Binboğalar Efsanesi, Çakırcalı Efe, Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, AI Gözüm Seyreyle Salih, Kuşlar da Gitti, Deniz Küstü, “Bir Ada Hikâyesi” üçlemesi (Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana, Karıncanın Su içtiği, Tanyeri Horozları)
Hikâye: Sarı Sıcak
PEYAMİ SAFA (1889 – 1961)
- Çok yönlü sanatçılarımız arasında kabul edilir.
- Psikolojik roman türünün usta ismidir.
- Roman tekniği oldukça gelişmiştir.
- Olaylardan çok psikolojik tahlillere önem vermiştir.
- Ekonomik nedenlerle Server Bedii takma adıyla Cingöz Recai adlı polisiye romanlar yazmıştır.
- “Kültür Haftası” adlı bir dergi çıkarmıştır.
- Eğitim almadan kendini yetiştiren isimlerdendir.
Eserleri:
Roman: Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Bir Tereddüdün Romanı, Sözde Kızlar, Fatih Harbiye, Yalnızız, Mahşer
TARIK BUĞRA (1918 – 1994)
- Öykü, roman, deneme ve tiyatrolarıyla tanınır.
- Öykü ve romanlarında, Türk toplumunun tarihine yönelmiştir.
- Psikolojik ögelere yer vermiştir.
- Maupassant tarzı hikâyeye uygun hikâyeler yazmıştır.
- Kurtuluş Savaşı yıllarını anlattığı Küçük Ağa ve Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu anlattığı “Osmancık” romanlarıyla tanınır.
Eserleri:
Roman: Küçük Ağa, Küçük Ağa Ankara’da, Osmancık, Firavun İmanı, İbişin Rüyası
Öykü: Yarın Diye Bir Şey Yoktur, Siyah Kehribar, Oğlumuz
OĞUZ ATAY (1934 – 1977)
- Oğuz Atay, hem söyledikleriyle hem de söyleyiş biçimlerindeki yeniliklerle modern edebiyatın öncü isimlerinden olmuştur.
- Toplum kurallarıyla çatışma içinde olan aydınların, iç dünyalarını mizahın gücünden, modern ve postmodern anlatım tekniklerinden ustaca yararlanarak anlatmıştır.
- 1970 yılında TRT’nin açtığı bir yarışmada “Tutunamayanlar” adlı romanı başarı ödülü almıştır.
- “Bir Bilim Adamının Romanı“, yazarın kendi hocası olan Mutafa İnan’ın hayatını anlattığı biyografik bir romandır.
Eserleri:
Roman: Tutunamayanlar, Tehlikeli Oyunlar, Bir Bilim Adamının Romanı
Öykü: Korkuyu Beklerken
Tiyatro: Oyunlarla Yaşayanlar
