BAĞLAÇ
Kendi başına herhangi bir anlamı olmayan, sözcükleri ve cümleleri birbirine bağlamaya yarayan sözcüklerdir.
- “Biraz para kazanınca araba ve ev aldı.” cümlesinde kullanılan “ve” sözcüğünün tek başına bir anlamı yoktur, “araba” sözcüğüyle “ev“ sözcüğünü bağlamak için kullanılmıştır.
- “Sizinle gelirim ama eve zamanında dönmeliyim.” cümlesinde kullanılan “ama” sözcüğünün de tek başına bir anlamı yoktur. Bu sözcük de “Sizinle gelirim.” cümlesi ile ”Eve zamanında dönmeliyim.” cümlesini birbirine bağlamıştır.
- “ile, ve, de/da, ama, fakat, ki, çünkü, ancak, yalnız, ya da, veya, hatta, oysa, hâlbuki, ne…ne, hem…hem, lâkin” gibi sözcükler en sık kullanılan bağlaçlarımızdır.
ile sözcüğü ve anlamında kullanıldığında bağlaçtır. Bu anlamda kullanılmadığında bağlaç olmaz.
- Annesi ile babası onu almaya gelecekler.
- Annesi ve babası onu almaya gelecekler.
İlk cümlede kullanılan “ile” sözcüğü “ve” anlamında kullanıldığı için bağlaç görevindedir.
“Okula her zaman bisikletle gider.” Cümlesinde ”ile” yerine “ve” getirilemez. Bu nedenle bağlaç değildir.
“yalnız” ve “ancak” sözcükleri “ama” anlamında kullanıldıklarında bağlaç olurlar. Bu anlamda kullanılmadıkları zaman bağlaç değillerdir.
– Hava soğuk gibi ancak hiç üşümüyorum.
– Hava soğuk gibi ama hiç üşümüyorum.
– Çok çalıştı yalnız istediği sonucu alamadı.
– Çok çalıştı ama istediği sonucu alamadı.
Bu cümlelerde kullanılan “ancak” ve “yalnız” sözcükleri “ama” anlamında kullanıldıkları için bağlaç görevindedirler.
Aşağıdaki cümlelerde kullanılan bağlaçları bularak altlarını örnekteki gibi çiziniz.
- Çok beklediğim hâlde gelmedi hâlbuki ona anlatacağım şeyler vardır.
- Arkadaşları için her şeyi yaptı hatta onları bir an yalnız bırakmadı.
- Burada kalabilir veya onlarla gidebilirsiniz.
- Çantasına kitaplarıyla defterlerini tek tek yerleştirdi.
- Zavallı adamın ne arayanı ne de soranı kalmıştı.
- İki saat sonra gelecekler çünkü otobüsü kaçırmışlar.
- İçerisi oldukça kalabalıktı fakat hiç ses çıkmıyordu.
- Bütün olanları anlattı da hiç kimseyi inandıramadı.
