ASYA VE YAKINDOĞU’DA KURULAN DİĞER DEVLETLER
FATIMİLER (909 – 1171)
Ubeydullah tarafından Mısır’da kurulmuştur. Şii kökenli bir devlettir. Tunus’ta kurulduktan sonra Akşitleri yıkarak Suriye ve Mısır topraklarına hakim olmuşlardır. Fatımiler Haçlılarla bazen mücadele etmiş bazen de onlarla işbirliği yapmışlardır. Büyük Selçuklulara karşı Hasan Sabbah önderliğinde kurulan “Batıni” çalışmalarına destek vermişlerdir. Hasan Sabbah’ın kurduğu Batınilik mezhebi Büyük Selçukluların yıkılmasında etkili olmuştur. Eyyubi Devletinin kurucusu Selahattin Eyyubi tarafından yıkılmışlardır.
EYYUBİLER (1174 – 1250)
Selahattin Eyyubi tarafından kurulmuştur. Selahattin Eyyubi hutbeyi Abbasi halifesi adına okutmuştur. 1187’de Hıttin Savaşı ile Haçlıları mağlup eden Selahattin Eyyubi böylece Kudüs topraklarını ele geçirmiştir. Kudüs’ün alınması III. Haçlı seferinin başlamasına ortam hazırlamıştır. III. Haçlı seferine başarıyla karşılık veren Selahattin Eyyubi Baharat yolunu denetim altına almıştır. Selahattin Eyyubi’nin haçlılara karşı gösterdiği bu başarı İslam dünyasındaki saygınlığını artırmıştır. Eyyubiler ordularında bulunan Türkmenler tarafından yıkılmışlardır.
HARZEMŞAHLAR DEVLETİ (1157 – 1231)
Büyük Selçuklu Devleti’nin Katvan Savaşından (1141) sonra yıkılma sürecine girmesiyle birlikte Selçuklu topraklarında bir çok devlet ortaya çıkmıştır. Atsız tarafından bir atabeylik olarak kurulan Harzemşahlar da bunlardan biridir. Harzemşahlar en güçlü dönemini Celaleddin Harzemşah döneminde yaşamıştır. Moğol baskısından dolayı İran topraklarına doğru hareket eden Harzemşahlar bu bölgede bulunan Anadolu Selçuklu Devleti ile 1230’da Yassı Çemen Savaşı’nı yapmıştır. Savaşta mağlup olan Harzemşahlar kısa bir süre sonra yıkılmıştır.
MOĞOL İMPARATORLUĞU (1207 — 1227)
Cengiz Han tarafından kurulmuştur. Cengiz Han, Harzamşahları mağlup ederek Maveraünnehir bölgesini ele geçirmiştir. Cengiz Han’ın ölümünden sonra Moğol İmparatorluğu parçalanmıştır.
Moğol topraklarında şu devletler kurulmuştur:
- Çin – Moğol İmparatorluğu (Kubilay Hanlığı) (1226 — 1368)
- Türkistan — Çağatay Hanlığı (1227 — 1370)
- İran – İlhanlı Devleti (12564353)
- Altınordu Devleti (1226 – 1502)
TİMUR İMPARATORLUĞU (1370 – 1507)
Çağatay hanlığında görev yapan Timur, bu devlete son vererek Semerkant’ta Timur İmparatorluğu’nu kurmuştur. Kısa sürede Harezm ve Horasan topraklarına hâkim olmuştur. Timur Altınordu devletini mağlup ederek Kıpçak topraklarına hakim olmuştur. Timur’un Kıpçak topraklarını ele geçirmesi İran ve Azerbaycan’a kadar yayılmasını sağlamıştır. Böylece Memlükler ve Osmanlı Devleti’ne sınır komşusu olmuşlardır. Hindistan seferinden bol ganimet elde eden Timur, Bağdat ve Karakoyunlu Beylerinin üzerine yürümüştür. Yıldırım Bayezid ile yapılan Ankara Savaşı’ndan başarı ile ayrılan Timur, Anadolu Türk siyasi birliğinin bozulmasına ve Osmanlı Devleti’nin yıkılma tehlikesi geçirmesine neden olmuştur. Timur’un ölümünden sonra ülke topraklarının oğulları tarafından parçalanması devletin yıkılma sürecini hızlandırmıştır.
BABÜR İMPARATORLUĞU (1526 — 1858)
Babürşah tarafından Hindistan’da kurulmuştur. Hindistan topraklarında İslamiyetin yayılmasını sağlayan Babürler Hindistan’da Taç Mahal ismindeki yapıyı inşa etmişlerdir. 1858’de İngilizlerin Hindistan’ı sömürge
haline getirmesiyle Babürlüler yıkılmıştır.
KARAKOYUNLULAR (1380 — 1469)
Bayram Hoca kurmuştur. Karakoyunlular daha sonra merkezlerini Tebriz’e almışlardır. Azeri Türklerinin İran bölgesine yerleşmesini sağlayan Karakoyunlular taht kavgaları neticesinde zayıflamış ve Akkoyunlular tarafından yıkılmışlardır.
AKKOYUNLULAR (1378 – 1502)
Kara Yülük tarafından kurulmuştur. Kısa sürede Doğu Anadolu topraklarına hakim olan Akkoyunlular en parlak dönemlerini Uzun Hasan döneminde yaşamışlardır. Osmanlı Devleti’ne karşı Pontus Rum, Karamanoğulları ve Venediklerle işbirliği yapmışlardır. Uzun Hasan’ın Osmanlı Devleti’ne karşı giriştiği Otlukbeli Savaşı neticesinde mağlup olması üzerine hızlı bir şekilde güç kaybına uğramışlardır. Safeviler tarafından yıkılmıştır
