Adana Konferansı (30-31 Ocak 1943)
Adana Konferansı, 30-31 Ocak 1943 tarihlerinde Adana yakınlarındaki Yenice Tren İstasyonu’nda gerçekleştirildi. Bu görüşme, dönemin Türkiye Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill arasında gerçekleşmiştir.
Amaç ve Konu Başlıkları:
- Türkiye’nin Savaşa Katılımı: Müttefik Devletler, Türkiye’nin savaşa katılmasını ve Almanya’ya karşı bir cephe açmasını arzuluyordu. Churchill, Türkiye’nin savaşta aktif rol almasını talep etti, ancak İnönü, Türkiye’nin askeri ve ekonomik durumu nedeniyle tarafsızlığını koruma isteğini dile getirdi.
- Askeri Yardım ve Destek: Görüşmede Türkiye’nin savunma kapasitesinin artırılması için yapılacak askeri yardım ve destekler konuşuldu. Türkiye’nin savaşa katılmadan önce güçlü bir savunma hattı oluşturması gerektiği vurgulandı.
- Savaş Sonrası Düzenlemeler: Türkiye’nin savaşa katılmaması durumunda, savaş sonrası Avrupa ve Ortadoğu’daki düzenlemelerde yer alabilmesi için nasıl bir strateji izlenebileceği tartışıldı.
Sonuç: Adana Konferansı’nda Türkiye’nin savaşa hemen katılmama kararı pekiştirildi. Ancak, Türkiye’nin Müttefiklerle yakın iş birliğini sürdürmesi ve olası bir savaş katılımı için hazırlıklı olması kararlaştırıldı.
Kahire Görüşmeleri (4-6 Aralık 1943)
Kahire Görüşmeleri, 4-6 Aralık 1943 tarihlerinde Mısır’ın Kahire şehrinde yapıldı. Bu görüşmeler, İsmet İnönü, Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill ve ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt arasında gerçekleşti.
Amaç ve Konu Başlıkları:
- Türkiye’nin Savaşa Katılımı: Kahire Görüşmelerinde Müttefik Devletler, Türkiye’yi savaşa dahil etmek için yeniden baskı yaptı. Özellikle, Almanya’nın Balkanlar’daki varlığını sona erdirmek için Türkiye’nin Müttefik kuvvetlerine destek vermesi istendi.
- Askeri Planlamalar: Türkiye’nin savaşa katılması durumunda nasıl bir askeri strateji izleneceği, askeri üslerin ve hava sahasının kullanımı gibi konular ele alındı. Türkiye’nin Akdeniz’deki stratejik önemi vurgulandı.
- Savaş Sonrası Düzenlemeler: Görüşmelerde ayrıca, savaş sonrası dönemde Türkiye’nin Ortadoğu ve Avrupa’daki konumu, uluslararası alandaki etkisi ve sınır düzenlemeleri de konuşuldu.
Sonuç: Kahire Görüşmelerinde de Türkiye savaşa katılmama yönünde bir tutum sergiledi. Ancak, Müttefiklerle iş birliğini sürdürme ve savaş sonrası süreçte aktif bir rol üstlenme konusundaki taahhütlerini yineledi.
Genel Değerlendirme
Adana Konferansı ve Kahire Görüşmeleri, Türkiye’nin II. Dünya Savaşı’nda tarafsızlık politikasını koruma çabalarının önemli bir parçasıdır. Türkiye, savaşa doğrudan katılmadan Müttefik Devletlerle olan ilişkilerini güçlendirmiş ve savaş sonrası dönemdeki pozisyonunu güvence altına almıştır. Bu görüşmeler, Türkiye’nin diplomatik manevra kabiliyetini ve savaş süresince izlediği dengeli politikanın birer göstergesidir.
