Adana Konferansı (30 Ocak – 1 Şubat 1943)
Almanların Kasım 1942’de Stalingrad yenilgisinden sonra Müttefiklerin Türkiye üzerindeki beklentileri arttı. 30 Ocak 1943’te İngiltere Başbakanı Churchill, Adana’da Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Başbakan Şükrü Saraçoğlu ile görüşmelerde bulundu.
İngiltere, savaşa katılması durumunda Türkiye’nin askerî ihtiyaçlarının belirlenip Müttefik Devletlerce yapılacak yardımın artırılabileceğini ifade etti. Türkiye ise, savaşa hazırlıksız olduğunu ve özellikle SSCB’nin galip gelmesi halinde duyduğu endişeleri dile getirdi. Böylece Türkiye Adana Konferansı’nda Müttefiklere yakınlaşmakla birlikte savaş dışı kalmayı başarmıştır.
Bilgi: İngiltere’nin Türkiye’yi savaşa sokmak için ısrarcı olmasında,
- Almanya’yı etkisiz hâle getirebilmek için Avrupa içlerine girmesinin gerekli olması
- Savaş sonrası stratejik öneme sahip Balkanlarda oluşabilecek bir boşluğun SSCB tarafından doldurulmasından endişe duyması
etkili olmuştur.
Kahire Görüşmeleri (4 – 6 Aralık 1943)
SSCB, Türkiye’nin savaşa katılması yönündeki baskılarını artırınca 5 – 6 Kasım’da İngiliz ve Türk dışişleri bakanları Kahire’de bir görüşme yaptılar. Türkiye savaşa girmesi konusundaki teklifleri burada da geri çevirdi. Bunun üzerine Roosevelt ve Churchill, İsmet İnönü’yü Kahire’ye davet ettiler. İsmet İnönü konferansta “ilke olarak” savaşa katılmayı kabul etti. Ancak Türkiye’ye yeterli silah ve teçhizat verilmedikçe savaşa girmeyeceğini belirtti. Konferanstan sonra Türk ve İngiliz yetkililerin Türkiye’nin askerî ihtiyaçlarının belirlenmesine yönelik çalışmalarından istenilen sonuç alınamamıştır.
Bilgi: Türkiye San Francisco Konferansı’na katılabilmek ve Yalta Konferansı kararları uyarınca Birleşmiş Milletler Teşkilatının asil üyeleri arasında yer alabilmek için 23 Şubat 1945’te Almanya’ya savaş açtı. Ancak savaş ilanı yalnızca simgesel bir hareket olarak kalmıştır.
