İKİNCİ ABDÜLHAMİT DÖNEMİ
Birinci Meşrutiyet’in İlanı (1876)
Tanzimat ve Islahat fermanları Osmanlı Devleti’nin çöküş sürecini engelleyemedi. Avrupalı devletler Osmanlı Devleti’nin iç işlerine daha fazla karışmaya başladı. Bu durum devlet adamlarını daha köklü ıslahatlar yapmaya zorladı. Bu nedenle Beşinci Murat’ı tahttan indiren aydınlar, Meşruti Sistem’e geçme sözü veren İkinci Abdülhamit’i tahta çıkardılar. İkinci Abdülhamit tahta çıkınca verdiği söz gereği Ahmet Mithat Paşa’yı sadrazamlığa getirerek ondan bir anayasa hazırlatmasını istedi. Bunun üzerine bir komisyon oluşturularak Kanun-ı Esasi hazırlandı.
Kanun-u Esasi’nin Bazı Maddeleri
- Padişahın seçmiş olduğu, ömür boyu görevde kalan milletvekillerinden oluşan Ayan Meclisi ve halkın seçmiş olduğu milletvekillerinden oluşan Mebusan Meclisi adıyla iki meclis vardır. Yasama yetkisi meclise; yürütme yetkisi padişah ve hükümete aittir.
- Meclisi açma kapama yetkisi padişaha aittir. (113. Madde)
- Bakanlar Kurulu padişaha karşı sorumludur.
- Her 50.000 erkek seçmen bir milletvekili seçme hakkına sahiptir.
- Antlaşmaları onaylama yetkisi padişahındır
Kanun-u Esasi’nin Önemi
- Osmanlı Devleti’nin yönetim biçimi değişmiştir.
- Osmanlı tarihinde halk (sınırlı da olsa) ilk kez seçme – seçilme hakkına kavuşmuştur.
- Demokratik bir idarenin kurulması yolunda önemli bir adım atılmıştır.
- Padişah Mebusan Meclisi ile yetkileri değil sorumluluğu paylaşmış ve monarşik gücünü korumuştur.
Birinci Meşrutiyet Dönemi
İdari Alandaki Yenilikler
- Tanzimat döneminde yükselen bir güç olan bürokratların bu dönemde gücü kırılmış, Babıâli eski önemini kaybetmiş ve bürokratların yerine padişah, Babıali’nin yerine saray ön plana çıkmıştır.
- Bu dönemde “Hafiyelik (Casusluk) Teşkilatı” ortaya çıkmış, Zaptiye Nezareti’ne bağlı resmi hafiyeler imparatorluğun dört bir yanından “Jurnal” adı verilen raporları Yıldız Sarayı’na göndermişlerdir.
Eğitim – Öğretim Alanda Yapılan Yenilikler
- 1881’den itibaren Vilayet Maarif İdareleri (Milli Eğitim) kurulmaya başlanmıştır.
- İlköğretim Sıbyan Mektebi ve İptidai Mektebi olarak, Onaöğretim de Rüştiye ve İdadi olarak ikiye ayrılmıştır.
- Vilayet merkezlerinde ilkokullara öğretmen yetiştirmek amacıyla “Darül-muallimin” kurulmuştur.
Mali Alanda Yapılan Yenilikler
- Kapitülasyonlar ve ticaret antlaşmalarının yabancılara tanıdığı haklar yüzünden Osmanlıdaki iç ve dış ticaret Avrupalıların egemenliği altına girmeye başladı.
- Ülke genelinde Ticaret, Ziraat ve Sanayi Odaları kuruldu.
- 1888’de Memleket Sandıkları, Ziraat Bankası’na dönüştürüldü.
