GİZLİ ANTLAŞMALAR (Osmanlıyı Paylaşma Tasarıları)
İtilaf Devletleri savaştan sonra Osmanlı topraklarının paylaşımı konusunda sorun yaşamamak için bu antlaşmaları imzalamışlardır.
Boğazlar (İstanbul) Antlaşması (10 Nisan 1915)
Çanakkale Savaşlarının sürdüğü sırada Çarlık Rusya’nın; İngiltere ve Fransa’nın Boğazlar bölgesine yerleşeceği endişesi taşıması üzerine İngiltere, Fransa ve Rusya arasında imzalanan bu anlaşma ile İstanbul, Boğazlar ve Marmara Denizi çevresinin Rusya’ya bırakılması planlandı.
Londra Antlaşması (26 Nisan 1915)
- İtalya’yı kendi yanlarına çekmek isteyen İtilaf Devletleri’nin çabaları sonucu İngiltere, Fransa, İtalya ve Rusya arasında imzalanan bu antlaşma ile,
- Anadolu topraklannın bölünmesinde İtalya’nın payı İngiltere, Fransa ve Rusya’dan az olmayacak.
- 12 Ada, Güneybatı Anadolu (Antalya, Aydın ve Konya) İtalya’ya verilecek.
- Adriyatik ve Arnavutluk, Avusturya’dan alınarak İtalya’ya verilecek
- Trablusgarp’ta Osmanlı Devleti’ne ait hak ve özgürlükler İtalya’ya geçecek gibi hükümler karara bağlandı.
Bu antlaşmadan sonra İtalya, tarafsızlığını bozarak savaşa girdi ve 23 Mayıs 1915’te Avusturya’ya savaş ilan etti.
Sykes Picot Antlaşması (3 Ocak 1916)
İtalya ve Rusya’ya Osmanlı topraklarından pay verilmesi üzerine İngiltere ve Fransa arasında diplomatik ilişkiler başlatıldı ve İngiliz diplomat Sir Sykes ile Fransız meslektaşı George Picot arasında imzalanmıştır.
Avrupa’nın iki büyük devleti arasında yapılan bu antlaşma ile,
- Hayfa, Akka limanları, Irak toprakları ve Ürdün’ün bir bölümü İngiltere’ye bırakılacak
- Suriye, Çukurova, Mersin, Musul, Kayseri, Lübnan ve Doğu Anadolu’nun bir bölümü ile Adana yöresi Fransa’ya verilecek
- Arap topraklarında bir Arap Devleti ve Arap Konfederasyonu kurulacak
- Boğazlar ve Doğu Anadolu Rusya’ya bırakılacak gibi hükümler kabul edildi.
Mac Mahon (1916)
İngiltere’nin atadığı mısır Valisi Mac Mahon ile Mekke Emiri Şerif Hüseyin arasında imzalanan ve Sykes — Picot Antlaşması’nı tamamlayan bu antlaşma ile,
- Savaş devam ederken Araplar Osmanlıya karşı isyan edecek
- Savaştan sonra Akdeniz’den Umman Denizine kadar olan bölgede Şerif Hüseyin yönetiminde bir Arap Krallığı kurulacak gibi hükümler kabul edildi.
Araplardan savaş sırasında önemli ölçüde yardım alan İngiltere, savaştan sonra Büyük Arap Krallığı’nın kurulmasına yardım etmemiş ve Arap topraklarında manda — himaye yönetimi kurmaya çalışmıştır.
Petrograd Sözleşmesi (Mart 1916)
Fransa, İngiltere, Rusya arasında İmzalanan bu antlaşma ile Rusya’ya İstanbul, Boğazlar ve Marmara Denizi’ne ek olarak Doğu Anadolu’nun verilmesi planlandı.
Sen – Jean de Maurienne (19 Nisan 1917)
- Sykes — Picot Antlaşması’nın imzalandığı haberini alan İtalya’nın tepkisi üzerine imzalanmıştır.
- İngiltere, Fransa ve İtalya arasında imzalanan bu antlaşma ile 12 Ada ve Güneybatı Anadolu topraklarına ek olarak Batı Anadolu’nun İtalya’ya bırakılması planlandı.
- Bu antlaşmanın geçerliliği, Rusya’nın antlaşmayı onaylaması şartına bağlandı. Ancak Rusya’nın antlaşmayı imzalamadan savaştan çekilmesi üzerine İngiltere, çıkarları gereği, Paris Barış Konferansı’nda İzmir’in işgal hakkını İtalya yerine Yunanistan’a verdi.
* Rusya’nın savaştan çekilmesiyle planlar değişikliğe uğramıştır.
Balfour Deklarasyonu (1917)
Lloyd George Başkanlığındaki İngiliz savaş kabinesinde dış işleri bakanı olan Balfour’un girişimiyle başlatılan ve sonuçta Filistin Musevi İsrail Devleti’nin kurulmasıyla sonuçlanan bildiridir.
