Yükseltgenme Basamakları 11.Sınıf Kimya


Kategoriler: 11. Sınıf Kimya, Kimya, Modern Atom Teorisi

YÜKSELTGENME BASAMAKLARI

İYON YÜKÜ VE YÜKSELTGENME BASAMAĞI

İyonik bileşikler elektron alışverişi ile oluşur. Bu nedenle bileşiği oluşturan atomlar net olarak “+” ya da “—” yüke sahiptir. Buna iyon yükü denir.

Kovalent bileşikler, elektron ortaklaşmasıyla oluştuğundan, iyonik bileşikler gibi net iyon yüklerine sahip değildir. Bu nedenle bu bileşiklerdeki atomların yüklerine yükseltgenme basamağı denir. Atomların yükseltgenme basamakları ile son katmanındaki elektron sayıları arasında ilişki vardır.

> Hidrojen ametallerle yaptığı bileşiklerde “+1” metallerle yaptığı bileşiklerde “-1” yükseltgenme basamağına sahiptir. Hidrojenin -1 yüklü olduğu bileşiklere hidrür denir.

> Oksijen genellikle“-2” yükseltgenme basamağına sahiptir. H2O2, CaO2 gibi peroksitlerde —1, KO2 gibi süper oksitlerde ise -1/2 yükseltgenme basamağına sahiptir. Oksijenin flor (9F) ile yaptığı OF2 bileşiğindeki yükseltgenme basamağı +2 dir.

> 1A grubu elementleri “+1”, 2A grubu elementleri “+2”, 3A grubu elementleri ise “+3” yükseltgenme basamağına sahiptir.

> 7A grubu elementlerinden flor (F) bütün bileşiklerinde “-1” yükseltgenme basamağına sahip iken grubun diğer üyelerinden 17Cl “-1” ile “+7” arasında 35Br “—1” ile “+5” arasında,53l ise “-1” ile “+7” arasında değişen yükseltgenme basamağına sahiptir.

FARKLI YÜKSELTGENME BASAMAKLARI

d blokundaki metallerin pek çoğu birden fazla yükseltgenme basamağına sahiptir. Bir elementin birden fazla yükseltgenme basamağına sahip olması değerlik elektronlarının dağılımı ve atom çapı ile ilgilidir.

Titan, 4s ve 3d orbitallerindeki elektronlarını vererek “+2” ve “+4” yükseltgenme basamağında bulunabilir.

Demir,4s orbitalindeki 2 elektronunu vererek “+2”yükseltgenme basamağına ya da 4s deki 2 elektronuyla 3d deki 6 elektrondan birini daha vererek “+3” yükseltgenme basamağına sahip olabilir.



] }

İyonik bileşiklerde atomlar arası elektronegatiflik farkı oldukça fazladır. Bu yüzden katyon ile anyon arasındaki yük alış verişi tamdır ve iyonlar özellikle sıvı halde ve çözelti ortamında serbest haldedir. Bu durumdaki atomların elektriksel yükü ve yükseltgenme basamağı yerine iyon yükü kavramı da kullanılabilir. Kovalent bileşiklerde ise atomlar arası elektronegatiflik farkı daha azdır ve iyonlaşma tam olarak sağlanamaz. Bu yüzden molekül içindeki atomların elektriksel yükleri sadece yükseltgenme basamağı olarak belirtilir. Bazı atomlar tüm bileşiklerinde aynı yükseltgenme basamağına sahip iken özellikle geçiş elementleri ve ametaller farklı bileşiklerin de birden fazla yükseltgenme basamağına sahip olabilir.

1. Elementler doğada atomik ve moleküler halde bulunabilir. Her iki durumda da yükseltgenme basamağı sıfırdır.
2. 1A grubu elementleri bileşiklerinde +1, 2A grubu elementleri bileşiklerinde +2, 3A grubu elementleri ise bileşiklerinde genelde +3 değerliğini alır.
3. Hidrojen elementi metaller ile yaptığı bileşiklerinde -1, ametaller ile yaptığı bileşiklerde ise +1 yükseltgenme basamağına sahiptir.
4. Oksijen elementi genellikle bileşiklerinde +2 yükseltgenme basamağını alır ancak 1A ve 2A grup elementleri ile peroksitli bileşiklerinde -1 değerliği alabilir. Kendisinden daha aktif bir ametalin yanında +2 değerliğine alabilir.
5. Flor tüm bileşiklerinde -1 yükseltgenme basamağına sahiptir.
6. Bileşikler elektriksel açıdan nötraldir. Bir bileşik molekülünde atomların elektriksel yükleri toplamı sıfır olmalıdır. Altı çizili olan elementlerin yükseltgenme basamaklarını hesaplayalım.
7. Çok atomlu iyonlara kök denir. Köklerde bulunan atomların yükleri toplamı kökün yüküne eşittir.
Bilgi: Yükseltgenme basamağı pozitif ve negatif değerler alır aynı zamanda değeri tamsayı ya da kesirli olabilir. Süper oksit iyonunda her oksijen atomunun değerliği -1/2 dir.


Liselere Giriş Sınavı (LGS)
5 Haziran 2022 Pazar

Temel Yeterlilik Sınavı (TYT)
18 Haziran 2022 Cumartesi

Alan Yeterlilik Sınavı (AYT)
19 Haziran 2022 Pazar