Yıkıcı Doğa Olayları 5. Sınıf Fen

Doğada meydana gelen, can ve mal kaybına neden olan olaylara yıkıcı doğa olayları veya doğal afetler denir. Deprem, volkanik patlamalar, sel, kasırga, heyelanlar doğal afettir.

Deprem

Levhalar, yer kabuğunu oluşturan parçalardır. Sürekli hareket halindedir. Hareketi sırasında kayalar sıkışabilir, kırılabilir, yerlerinden oynayabilir. Bu hareketleri nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin yeryüzünü sarsması olayına deprem denir.

Deprem Öncesi Yapılması Gerekenler

• Deprem çantası hazırlanmalı. Depremden sonraki acil ihtiyaçların, değerli eşya ve evrakların saklanabileceği afet çantası hayat kurtarabilir.
• Rafların duvara sıkı bir şekilde sabitli olduğundan emin olunuz.
• Ağır, büyük eşya ve objeleri rafların en alt kısımlarına yerleştiriniz.
• Cam gibi kırılgan eşyaları dolapların en alt kısmına yerleştiriniz.
• Duvara asılı cisimlerin insanların oturabileceği yerlerden uzak olduğundan emin olunuz.
• Yanma riski taşıyan elektrik kablolarının, gaz bağlantılarının kontrollü olduğundan emin olunuz.

Deprem Sırasında Yapılması Gerekenler

• Deprem sırasında evden hemen çıkmayı düşünmeyin, sakin olup yanan ocakları, vanaları, gaz bağlantılarını kapatmalısınız.
• Güvenli gördüğünüz bir yere ulaşıp en güvenli pozisyonda diz çökerek ellerinizle başınızı koruyacak şekilde durunuz.
• Pencere kenarları, merdivenler, devrilebilecek mobilyaların bulunduğu alanlar tehlikelidir.
• Tünel ve köprü giriş çıkışlarından uzak durunuz.
• Binalardan ve üzerinize düşecek yapılardan uzaklaşınız.
• Okuldaysanız, başınızı çantayla koruyarak sıranın yanındaki koridorda uygun pozisyonda çömeliniz öğretmenlerinizin uyarı ve isteklerini yerine getirerek sakince bekleyiniz.

Deprem Çantasında Neler Olmalı?

• İlk yardım çantası
• El feneri
• İçme suyu
• Çabuk bozulmayan gıdalar
• Önemli belgeler
• Düdük
• Çakı
• Makas

Heyelan

• Yamaç boyunca taş toprak ve tabakaların kütleler halinde yer değiştirmesine heyelan denir.
• Kaya düşmesi, çamur akıntısı toprak kayması ya da bunların bir kaçının bir arada görülmesi şeklinde gerçekleşir.

Heyelandan Korunmak İçin

• Eğimli arazilerde doğal bitki örtüsü korunmalıdır.
• Ağaçlandırma yapılmalıdır.
• Heyelan ihtimali olan yerlerde yol ve kazı çalışmaları dikkatli yapılmalıdır.
• istinat duvarı yapılmalıdır.
• Suların kolayca akıp gitmesi için su kanalları açılmalıdır.

Sel

• Belli bir bölgede bulunan toprağın tamamen ya da kısmen su altında kalması durumuna sel denir.
• Şiddetli yağışlar, deniz suyunun taşması sele sebep olabilir.

Alınacak Önlemler

• Yerleşim yerleri akarsu ve dere yataklarına yapılmamalıdır.
• Eğimli yamaçlarda ağaçlandırma yapılmalıdır.

Kasırga

• Hızları saatte 120 km ve daha fazla olabilen kuvvetli rüzgarlara kasırga denir.
• Hortumlara sebep olur.
• Ciddi can ve mal kaybına sebep olabilir.

Volkanik Patlamalar

• Yanardağdan yer küreden daha alt tabakalarda bulunan magma tabakasının dışarı püskürmesine volkanik Patlama denir.
• Püskürme sırasında yüzeye çıkan magmaya lav denir. Lavlar çok yüksek sıcaklıkta olduğu için etrafına zarar verir.
• Dünya’da yaklaşık 600 civarında aktif yanardağ bulunmaktadır.
• Ülkemizde aktif yanardağ yoktur. Fakat her zaman aktif olma ihtimali mevcut olduğundan yanardağa yakın  bölgelere yerleşim alanları oluşturulmamalıdır.