XIX. yy 2. Yarısından İtibaren Dünya Güç Dengelerindeki Değişmeler ve Çıkar Çatışmaları Tyt-Ayt Tarih
XIX. Yüzyılın II. Yarısından İtibaren Dünya Güç Dengelerindeki Değişmeler ve Çıkar Çatışmaları
I. İtalya’nın siyasi birliğini kurması (1870)
- Prenslikler şeklinde görülen İtalya’daki siyasal yapı, Piyomente Prensliği tarafından 1870’de birlik çatısı altına alınmış ve dünya güç dengeleri içerisinde İtalya da yer almıştır.
- Dünya sömürgecilik yarışında Almanya ile birlikte hareket eden İtalya, sömürge ve nüfuz alanları kurma konusunda 1911 Eylül’ünde Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki son toprağı olan Trablusgarp’ı işgal eden İtalya, 1912 Uşi Antlaşması ile Trablusgarp’ı nüfuz alanlarına dahil etmiştir.
II. 1871’de Almanya’nın siyasi birliğini kurması
- 1870 Sedan Savaşı’nda Fransa’dan Alsas-Loren’i ele geçiren Almanya, İngiltere ile sömürge yarışına girmiştir.
- 1883’te Üçlü İttifak’a öncülük eden Almanya, Osmanlı’dan Berlin — Bağdat Demiryolu Hattı ihalesini almış ve İngiltere’nin “Uzakdoğu Sömürge Yollarını” tehdit eden ülke olmuştur.
- XIX. yüzyıl sonlarından itibaren görülen Osmanlı — Alman yakınlaşması Birinci Dünya Savaşı’nda da Osmanlı’nın Almanya ile aynı blokta yer almasına ortam hazırlamıştır.
III. 1869’da Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla Akdeniz-Kızıldeniz-Hindistan arasındaki doğrudan bağlantı sağlanmış ve İngiltere, Uzakdoğu sömürge yolları üzerindeki nüfuzunu korumak ve güçlendirmek için 1882’de Mısır’ı, 1882-1885 arası adım adım Habeşistan’ı işgal etmiştir.
IV. 1870’lerde “Siyah Altın” olarak bilinen petrol öğrenilmiştir.
- Petrolün özellikle Hazar bölgesinde ve Ortadoğu’da olduğunun anlaşılması XX. yüzyıl başlarından itibaren Osmanlı’nın Ortadoğu topraklarına nüfuz kurma yarışı, demiryolu ihaleleri üzerinden sürdürülmüş, Anadolu toprakları bile zamanla batılı güçlerin nüfuz alanlarına girmiştir.
Çözümlü Test Soruları
Soru 1:
Sanayi İnkılabı’nın XIX. yüzyılda sömürgecilik yarışını hızlandırmasının temel nedeni nedir?
A) İşçi sınıfının güçlenmesi
B) Hammadde ve pazar ihtiyacının artması
C) Milliyetçilik hareketlerinin yayılması
D) Köle ticaretinin yasaklanması
Çözüm:
-
Sanayi İnkılabı ile üretim artmış, bu da hammadde ihtiyacını ve üretilen mallar için yeni pazarlar arayışını zorunlu kılmıştır. Bu nedenle Avrupalı devletler sömürgecilik yarışına girmiştir.
Cevap: B
Soru 2:
1870-1871 Almanya-Fransa Savaşı (Sedan Savaşı) sonucunda aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmiştir?
A) Almanya siyasi birliğini tamamladı.
B) İtalya, Alsas-Loren bölgesini ele geçirdi.
C) Avusturya-Macaristan İmparatorluğu dağıldı.
D) Fransa, Alman Konfederasyonu’na katıldı.
Çözüm:
-
Sedan Savaşı, Prusya’nın galibiyetiyle sonuçlanmış ve Almanya siyasi birliği 1871’de ilan edilmiştir. Ayrıca Fransa, Alsas-Loren bölgesini kaybetmiştir.
Cevap: A
Soru 3:
XIX. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti’nin topraklarını paylaşmak amacıyla İngiltere ve Rusya arasında yapılan gizli antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Berlin Antlaşması
B) Reval Görüşmeleri
C) Sykes-Picot Antlaşması
D) Şimonoseki Antlaşması
Çözüm:
-
Reval Görüşmeleri (1908), İngiltere ve Rusya’nın Osmanlı’nın Balkan topraklarını paylaşma planıdır. Bu görüşmeler, II. Meşrutiyet’in ilanında etkili olmuştur.
Cevap: B
Soru 4:
“Açık Kapı Politikası” aşağıdaki hangi devletin Çin’deki çıkarlarını korumak için ortaya attığı bir politikadır?
A) İngiltere
B) Fransa
C) ABD
D) Japonya
Çözüm:
-
ABD, Çin’deki ticari çıkarlarını korumak ve diğer devletlerin Çin’deki nüfuz alanlarını dengelemek için 1899’da “Açık Kapı Politikası”nı ilan etmiştir.
Cevap: C
Soru 5:
I. Japonya’nın modernleşmesi (Meiji Restorasyonu)
II. İtalya’nın siyasi birliğini tamamlaması
III. Rusya’nın Panslavizm politikası
Yukarıdakilerden hangileri XIX. yüzyılda dünya güç dengesini değiştiren gelişmelerdendir?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III
Çözüm:
- Meiji Restorasyonu (1868) ile Japonya modernleşmiş ve Asya’da sömürgeci bir güç haline gelmiştir.
- İtalya’nın birliği (1870) Avrupa’da yeni bir güç ortaya çıkarmıştır.
- Rusya’nın Panslavizm politikası, Balkanlarda çatışmalara yol açmıştır.
Cevap: D
Soru 6:
Berlin Konferansı (1884-1885) aşağıdaki konulardan hangisini düzenlemek amacıyla toplanmıştır?
A) Osmanlı’nın dağılmasını önlemek
B) Afrika’nın sömürgeleştirilmesi kurallarını belirlemek
C) Asya’daki ticaret yollarını paylaşmak
D) Avrupa’daki milliyetçi ayaklanmaları bastırmak
Çözüm:
-
Berlin Konferansı, Afrika’nın Avrupalı devletler tarafından sömürgeleştirilmesinin kurallarını belirlemek için toplanmıştır.
Cevap: B