PARAGRAFIN YAPISI
Bir düşünceyi ana düşünce etrafında destekleyen cümle veya cümleler topluluğuna paragraf denir.
Bir paragrafta “giriş , gelişme” ve “sonuç” olmak üzere üç bölüm vardır.
a. Giriş Bölümü / Cümlesi
Paragrafın ilk bölümüdür, genellikle tek cümleden oluşur.
Giriş cümlesi, çoğunlukla konunun ortaya konduğu ilk sözdür.
Giriş cümlesi kendisinden önce bir cümle olduğu izlenimi vermez.
Giriş cümlesi bazı edatlarla, bağlaçlarla, işaret sıfatı ve işaret zamirleriyle başlamaz.
Yapı, söz dizimi, düşünce, dil ve anlam bakımından bir sonraki cümleye bağlıdır.
Bağlantı ögeleri, yani bir cümlenin daha önceki cümlelerin devamı olduğunu belirten sözcük ya da sözcük öbeğidir. Paragrafın giriş bölümünde bulunmaması gereken “bağlayıcı ögeleri” şunlardır:
a. Cümle başı bağlaçları: Ancak, halbuki, oysaki, fakat, ama, sözgelimi…
b. Cümle başı ilgeçleri (edatları): Bundan dolayı, buna rağmen, bunun için…
c. Bir cümlede geçen kavram ya da sözlerin yerine onları karşılayan zamirler: bu, şu, 0, böyle, şöyle…
b. Gelişme Bölümü
Yardımcı düşüncelerin verildiği, bağlantı ögeleriyle bir önceki cümlenin devamı olan bölümdür.
Giriş cümlesindeki konunun ayrıntılı açıklandığı, yardımcı düşüncelerle beslendiği bölümdür.
Konu benzetmelerle, örneklerle ya da türlü yöntemlerle açıklanır.
Yardımcı düşünceler, gelişme bölümünde yer alır.
c. Sonuç Bölümü / Cümlesi
Paragrafta anlatılanların özeti niteliğinde olan, kesin yargılı bölümdür.
Kendisinden önce anlatılan yargıları bir sonuca bağlar.
Sözcük ve cümle vurgusu genellikle nasıl sonda ise asıl anlatılmak istenen düşünce de genellikle sondadır.
Bağlayıcı ögeler, çoğunlukla sonuç bölümünde yer alır.
Paragrafa Cümle Ekleme
Paragrafa cümle ekleme sorularında eklenecek cümlenin parçanın akışı açısından en uygun yere eklenmesi istenir.
Paragrafa cümle ekleme soruları çözülürken eklenecek cümlenin Romen rakamlarının önüne mi, arkasına mı, yerine mi geleceğine dikkat edilmelidir.
Cümle Çıkarma veya Yerine Cümle Ekleme
“Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerden hangisi çıkarılırsa parçanın anlatımında büyük bir değişme olmaz?”
Bu soru tipinde seçeneklerde verilmeyen numaralardan birinde yer alan cümleyle yakın anlamlı cümle bulunur ve 0 seçenek cevap olur.
“Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisinin yerine düşüncenin akışına göre “…” cümlesi getirilirse parçanın anlam akışı değişmez?”
Bu soru tarzında som kökünde verilen cümle ile parçadaki cümlelerden biri arasında yakın veya eş anlamlılık aranır. Soru kökündeki cümleyle aynı anlama gelen cümle cevap olur. Kısacası, yakın anlamlı cümle aranır.
Parçayı İki Paragrafa Ayırma
Paragraf bir düşünce birimi olduğu için her paragrafta bir düşünce yer alır, düşünce ve konu birliği olur. Bir konudan veya düşünceden bir başkasına geçince yeni bir paragrafa geçilir.
İki paragraf arasında uç noktalar olmayabilir. Birinci paragrafta şiirin konusundan, ikinci paragrafta şiirin biçim özelliklerinden bahsedilebilir.
İkinci paragrafın ilk cümlesinde önceki cümleyi çağrıştıran söz ya da sözcükler olmamalıdır. Bu tip sorular çöz ürken öncelikle cevap seçeneği olacak cümlede bağlayıcı sözcükler yani cümleyi önceki cümleyle bağlantısını sağlayacak “ancak”, ı“çünkü”, “ama”, “fakat”, “bundan dolayı”, “bunun gibi”, “de” gibi sözler yer almamalıdır.
Paragrafta Akışı Bozan Cümleyi Bulma
Paragraf bir düşünce birimi olduğu için cümleler birbirine anlam açısından sıkı sıkıya bağlıdır.
Paragraftaki cümleler, konu bakımından birbiriyle bağlantılıdır, aynı düşünce etrafında gelişir.
Cümlelerden biri ele alınan konudan uzaklaşırsa ya da diğer cümlelerden tümüyle farklı bir konuyu ele alırsa akışı bozar.
Paragrafta Yer Değiştirme
Bu tip sorular da “parçanın akışını bozan cümleyi bulma” ile benzer mantıkta çözülür. Akışı bozan cümle ya da cümleler uygun yere getirilir, yerleri değiştirilir.
