Madde ve Özellikleri Fizik Tyt

MADDE VE ÖZELLİKLERİ

Madde

Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Maddenin şekil almış haline cisim denir.

Kütle

Değişmeyen madde miktarına kütle denir. Kütle eşit kollu teraziyle ölçülür.

Eşit Kollu Terazi

Eşit kollu terazide sol kefedeki cisimlerin kütleleri toplamı sağ kefedeki cisimlerin kütleleri toplamı kadar olur.

Hacim

Cismin uzayda kapladığı yere hacim denir. Geometrik şekli olmayan cisimlerin hacimleri dereceli silindirle bulunur.

Özkütle (d)

Birim hacimdeki kütle miktarına özkütle (d) denir. Birimi g/cm³’tür.

Karışımın Özkütlesi

Özkütleleri d₁, d₂ olan iki sıvı türdeş olarak karıştırılırsa özkütlesi farklı bir sıvı elde edilir. Karışımın özkütlesi (d_k) bu iki sıvının özkütlesi arasında bir değer alır.

İki sıvı da eşit hacimlerde alınırsa karışımın özkütlesi sıvıların özkütlelerinin aritmetik ortalaması olur.

Sıvıların hacimleri eşit değil ise, hacimce hangi sıvıdan daha fazla karıştırılmış ise karışımın özkütlesi o sıvının özkütlesine daha yakın olur.

Dayanıklılık

Katı bir cismin özelliğini kaybetmeden basma, gerilme ve sıkıştırma veya burma gibi etkilere gösterdiği dirence dayanıklılık denir.

• Tel, halat gibi cisimlerin dayanıklılığı kesit alanları ile doğru orantılıdır.

Düzgün geometrik şekillerde dayanıklılık yükseklikle (h) ters orantılıdır. Cismin boyutları büyüdükçe dayanıklılığı azalır.

Adezyon (Yapışma) – Kohezyon (Birbirini tutma)

Farklı cins madde molekülleri arasındaki çekim kuvvetine adezyon (yapışma), aynı cins madde molekülleri arasındaki çekim kuvvetine kohezyon (birbirini tutma) denir.

Cam bir kaba sıvı konulduğunda cam ile sıvı molekülleri arasında bir çekim kuvveti oluşur. Buna adezyon denir. Sıvı moleküllerinin birbirine uyguladığı çekim kuvvetine de kohezyon denir.

Yüzey Gerilimi

Sıvı molekülleri arasındaki çekim kuvveti (kohezyon) sıvı yüzeyindeki moleküllerde yüzeye paralel bir gerginlik oluşturur. Buna yüzey gerilimi denir.

Yüzey gerilimi
—> Sıvının cinsine bağlıdır.
—> Sıcaklık arttıkça azalır.
—>Tuz suyun yüzey gerilimini artırırken deterjan ve sabun yüzey gerilimini azaltır.
—> Üzerindeki basınç arttıkça azalır.

Kirli çamaşırları ya da bulaşıkları temizlemek için sıcak su kullanılır ve suyun içine deterjan atılır. Bunun amacı suyun yüzey gerilimini azaltıp daha akışkan olmasını sağlamaktır. Böylece yüzeye yapışmış kir ile yüzeyin arasına daha rahat giren su molekülleri kiri yüzeyden söker.

Maddenin Plazma Hali

Artı ve eksi iyonların serbest halde bulunduğu gaz ortamına plazma denir. Maddenin dördüncü hali olarak tanımlanır.

Plazmanın Özellikleri
— Nötrdür.
— Yüksek sıcaklık ve enerji yoğunluğuna sahip olabilirler.
— Isı ve elektriği iyi iletirler.
— Manyetik alan ve elektrik alandan etkilenirler.