2) Klasisizm
16. yüzyılın sonlarından itibaren oluşmaya başlamış, 17. yüzyılda Avrupa’da -özelikle Fransa’da- gelişmiş, 18. yüzyılın sonuna kadar varlığını sürdürmüştür.
1660-1700 yılları arasında en ihtişamlı dönemini yaşadığı için “1660 Ekolü” olarak da adlandırılmıştır.
Klasisizmin ilkelerini Boileau, “Şiir Sanatı” (L’art Poetique) adlı yapıtında belirlemiştir.
Descartes’ın rasyonalizm (akılcılık) felsefesinin etkisi vardır.
Özellikleri
- Klasiklere göre sanat, insan tabiatının taklididir.
- İnsan tabiatını anlattıkları için ““psikolojik” durumlara sıkça yer vermişlerdir.
- Klasisizm, bireysel olanın değil, genel olanın; mahallî ve millî olanın değil, evrensel olanın; belli bir zamanın değil bütün zamanların peşindedir.
- Akıl ve sağduyu egemendir. Akıl, en büyük rehberdir; akıl hiçbir yerde ve zamanda yanılmaz, aldanmaz, şaşmaz, daima doğru olana götürür.
- “Sanat, sanat içindir” ilkesi benimsenmiştir.
- Eski Yunan ve Latin edebiyatları örnek alınmış, o dönem edebiyatçıları gibi yazmak amaçlanmıştır.
- Kuralcılık, akımın temel ilkelerindendir. Klasisizmde edebî türler tasnif edilmiş, her türün kuralları ve sınırları belirlenmiştir. Mesela, tragedya ve komedyada biçimci kurallarla yer, zaman ve olay birliği yani “üç birlik kuralı” esas alınmıştır.
- Halktan kişilere yer verilmemiş, sadece seçkin insanlar anlatılmıştır.
- Büyük ölçüde sanatçıların kendi millî dili üzerine kurulmuştur. Üslubun ve dilin süssüz, açık, sade, yalın ve yapmacıktan uzak olmasını amaçlamışlardır.
- Biçim kusursuzluğuna ve konuya değil, konunun işlenişine önem verilmiştir.
- Konu ve olayların gerçeğe benzer olmasını amaçlamışlar, seçilen konu ve olaylar her aklın veya herkesin kabul edebileceği gerçeklik sınırları içinde kalmalıdır. Karakterler yerine tipler işlenmiştir.
- Klâsisizmde duygusallığa ve bireyselliğe yer yoktur.
- Sanatçı kendi duygularına, acılarına, yaşamına yer veremez. Sanatçılar, eserlerinde kişiliklerini gizlemişlerdir.
- Klasisizm, en çok tiyatro türünde gelişmiştir. Şiir, eleştiri, mektup, özdeyiş türleri daha sonra gelir.
- Tiyatroda, sahne unsurları (dekor, giysi, doğa) pek önemsenmemiştir. Roman ve hikâye türü pek önemsenmemiştir.
Temsilcileri:
Batı edebiyatında: François Malharbe (şiir), Pierre Corneille (tragedya), John Milton (şiir), Jean Racine (tragedya), Moliere (komedya), La Fontaine (fabl), Boileau (eleştiri), La Bruyere (portre), La Fayette (roman), Fenelon (roman), Jacques Benigne Bossuot (hitabet)
Klasisizmden etkilenen Türk sanatçılar: Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey
