KİMYANIN SEMBOLİK DİLİ
Saf Madde:
Aynı tür tanecik içeren, belirli özelliklerle ayırt edilebilen;
Yukarıda bazı elementlere ait semboller verilmiştir. Belirli koşullarda atomik ve moleküler yapıda bulunabilirler.
Element Kavramı
Aynı tür atomların oluşturduğu saf maddelere element denilmektedir.
Elementler;
- Sembol ile gösterilir.
- Homojen yapıya sahiptirler.
- Kimyasal ve fiziksel yollarla bileşenlerine parçalanamazlar.
- Elemente ait tüm özellikleri gösteren en küçük yapıtaşlarına atom denir.
- Saf oldukları için belirli hâl değişim noktaları ve yoğunlukları vardır.
- Elementleri harflerden oluşan sembollerle ile ifade eden ilk kimyacı Berzelius olmuştur.
Elementler sembolleştirilirken;
Tek harf kullanılıyorsa büyük, iki harf kullanıyorsa ilk harf büyük, ikinci harf küçük yazılır.
Bileşikler
Farklı cins atomların kimyasal özelliklerini kaybederek belirli oranlarda bir araya gelmesi ile oluşturduğu saf maddelere bileşik denir.
Bileşikler;
- Formül ile gösterilir.
- Homojen yapıya sahiptirler.
- Kimyasal yöntemlerle birleşirler ve kimyasal yöntemlerle bileşenlerine ayrıştırılabilirler.
- Saf oldukları için belirli hâl değişim noktaları ve yoğunlukları vardır.
NOT: Saf maddeler erime ve kaynama anında heterojendirler.
Bazı bileşikler ve yaygın isimleri:
Güvenliğimiz ve Kimya
Bilimsel çalışmaların yapıldığı laboratuvarlar birçok kimyasal madde içermektedir. Bu kimyasallar dikkatli kullanılmadığı taktirde önemli sorunlara yol açabilmektedir. Bu nedenle laboratuvarlarda güvenlik kurallarına uymak gerekmektedir.
Laboratuvar Güvenlik Kuralları:
1. Çalışma yaparken uzun, önü iliklenmiş laboratuvar önlüğü kullanılmalıdır.
2. Çalışma sırasında maske, eldiven ve laboratuvar gözlüğü kullanılmalıdır.
3. Deneyde kullanılan önlük, eldiven, maske ve gözlükler ile laboratuvar dışına çıkılmamalıdır.
4. Laboratuvarda korunaklı ayakkabılar tercih edilmelidir.
5. Laboratuvarda gıda maddeleri tüketmek, bulundurmak yasaktır.
6. Kullanılan eldivenler vücuda temas ettirilmemelidir.
7. Laboratuvarda titizlik ön planda tutulmalıdır.
8. Çalışırken temiz araç—gereç kullanmalı, çalışma bittikten sonra mutlaka araç ve gereçler temizlenmelidir.
9. Deney sonucunda oluşan atık maddeler lavaboya dökülmemeli ve kuralına uygun şekilde etkisizleştirilmelidir.
10. Çalışma sırasında dikkatli olunmalı ve şaka yapılmamalıdır, laboratuvar içerisinde koşulmamalıdır.
11. Kaza ya da olumsuz bir durumla karşılaşıldığında vakit kaybetmeden laboratuvar sorumlusuna haber verilmelidir.
12. Ana şişeden madde alırken uygun araç kullanılmalıdır. Ana şişeden;
– Katı madde alırken spatül
– Sıvı madde alırken pipet kullanılmalıdır.
13. Pipet kullanırken sıvı ağız ile çekilmemelidir.
14. Seyreltik asit çözeltisi elde etmek için suyun üzerine asit ilave edilmelidir.
15. Kullanılmış maddeler ana şişeye geriye konulmamalıdır.
16. Maddeler kullanılmadan önce etiketleri mutlaka okunmalıdır.
17. Asit ve baz cilde temas ettiğinde cilt bol su ile yıkanmalıdır.
18. Çalışma yapılırken havalandırılmış ortam kullanılmalıdır.
19. Çalışma sonrasında eller sabun ile temizlenmelidir.
Kimya Laboratuvarında Kullanılan Bazı Malzemeler
1. Beherglas
Kimyasal malzemeleri taşımak, ısıtmak, karıştırmak için kullanılır.
2. Erlenmayer
Şekli sebebiyle sıvı sıçramasını büyük ölçüde önler. Bu nedenle kimyasal tepkimelerde genelde erlenmayer kullanılır.
3. Dereceli Silindir (Mezür)
Tepkimede kullanılacak sıvıları ölçmek için kullanılır.
4. Pipet
Camdan yapılmış veya otomotik yapılı olabilir. Hassas miktarda sıvı alımı için kullanılır.
5. Cam Balon
Genelde çözelti hazırlamak, saklamak için kullanılsa de kimyasal tepkime amaçlı da kullanılabilir.
6. Büret
Titrasyon tipi deneylerde kullanılır. Musluğu elle ayarlanan cam büretler yanında otomotik büretler de mevcuttur.
7. Ayırma Hunisi
Heterojen sıvıları yoğunluk farkı ile ayırmamızı sağlayan altı musluklu bir hunidir.
Uyarıcı Laboratuvar İşaretleri
Güvenli bir çalışma alanı için;
- Laboratuvar kurallarına uyulmalıdır.
- Kimyasal maddeler üzerindeki etiketlerin anlamı bilinmelidir.
1. Genellikle fiziksel hali sıvı olan, kolaylıkla alevlenebilen ve söndürülmesi güç olan maddelere yanıcı maddeler denir.
– Yanıcı madde sembolünde + işareti varsa yangının büyük boyutlarda olacağını ifade eder.
2. Yanmaya hazır maddelere temas edince maddeyi tutuşturan maddelere yakıcı maddeler denir.
– Yanıcı ve yakıcı maddeler bir arada bulunmamalıdır.
3. Vücuda ağız, solunum ve deri ile geçtiğinde zehir etkisi yapan maddelere toksik maddeler denir.
– Toksik madde sembolünde + işareti varsa zehir etkisinin çok olduğunu ifade eder.
4. Solunduğunda, yutulduğunda ve cilde temas ettiğinde vücuda zarar veren maddelere zararlı maddeler denir.
– Zararlı maddeler ile çalışırken ortam havalandırılmalı cilde temas ettiğinde temas eden yer bol su ile yıkanmalıdır.
5. Deriye ve diğer organlara temas ettiğinde dokuları aşındıran ve alerjiye neden olan maddelere tahriş edici maddeler denir.
– Bu maddelerin zehirli, patlayıcı, yanıcı ve yakıcı etkisi yoktur.
6. Ciltte, gözde ve diğer organlarda veya metal, cam gibi maddelerde korozif etkiye neden olan maddelere aşındırıcı maddeler denir.
– Asit ve bazlar aşındırıcı etkiye sahiptirler.
7. Mikroorganizmaların etkisi ile ya da kendiliğinden zararsız . maddeye dönüşemeyen ve bu nedenle zararlı etkisi kaybolmayan maddelere çevreye zararlı maddeler denir.
– Bu maddeler özel şartlarda imha edilmelidir.
8. Radyasyon yayan radyoaktif madde sembolüdür.
