KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (1520 – 1566)
İç İsyanlar
Mısır İsyanları: Canberdi Gazali Memluk Devleti’ni yeniden kurmak, Vezir Ahmet Paşa ise sadrazamlık beklerken Mısır’a Vali olarak atanmasından dolayı isyan etmişlerdir. Her iki ayaklanma da Osmanlı Devleti tarafından bastırıldı.
Anadolu İsyanları: Şii propagandaları ve yeni düzenlenen timar sisteminden Türkmenlerin memnun kalmamasından dolayı çıkan Baba Zünun ve Kalender Çelebi ayaklanmalarıdır. Her iki ayaklanma da bastırıldı.
BATI SEFERLERİ
Belgrat’ın Fethi (1521)
Belgrat, Avrupa’ya geçişte Balkanların en önemli noktasıydı. Fatih döneminde kuşatılıp da alınamayan Belgrat’ı Kanuni fethetti.
Mohaç Meydan Savaşı (1526)
Sebepleri
- Fransa kralının Almanya’ya karşı Osmanlı’dan yardım istemesi,
- Macar kralının Almanya’ya güvenerek Osmanlı’ya karşı çıkması,
- Macarlarla olan sorunların çözümlenememesi. Kanuni, kısa bir sürede Macar ordusunu bozguna uğratarak büyük bir zafer kazandı. Budin Osmanlı’nın eline geçti.
I. Viyana Kuşatması (1529)
Kanuni Viyana’yı kuşattı. Ancak;
— Viyana’nın sağlam surlara sahip olması
— Hristiyan devletlerden Viyana’ya yardım gelmesi
— Kış mevsiminin gelmesi
— Osmanlı Ordusunun kuşatmaya hazırlıklı olmaması gibi nedenlerden dolayı kuşatma on yedi gün sonra kaldırıldı.
Alman Seferi (1532)
Kanuni’nin sefer dönüşünü fırsat bilen Avusturya, Macaristan’a saldırarak Budin’i geri almıştır. Bunun üzerine Kanuni yeni bir sefer düzenlemiştir. Ancak Alman İmparatoru Şarlken Kanuni’nin karşısına çıkmaya cesaret edememiştir. Avusturya’nın barış istemesi üzerine İstanbul (İbrahim Paşa) Antlaşması imzalandı (1533).
Buna göre;
- Avusturya kralı ile Osmanlı sadrazamı eşit sayılacak,
- Avusturya, Macaristan üzerindeki iddialarından vazgeçecek,
- Avusturya elinde bulundurduğu Macar toprakları için yıllık vergi ödeyecekti.
- Avusturya, antlaşma şartlarına uymayınca Kanuni, 1541 ’de Macaristan’a bir sefer daha düzenleyerek Budin Beylerbeyliği’ni kurup Macaristan’ı doğrudan Osmanlı’ya bağlamıştır.
* İbrahim Paşa Antlaşması (1533) ile Kanuni, Osmanlı’nın siyasi üstünlüğünü Avusturya’ya kabul ettirmiştir.
Osmanlı — Fransız İlişkileri
Kapitülasyonların Veriliş Nedenleri:
- Hristiyan birliğini bölme düşüncesi,
- Akdeniz ticaretini canlandırma isteği,
- Fransız limanlarından yararlanma düşüncesi
Maddeleri
- Fransız tüccarlar, Türk limanlarında serbestçe dolaşabilecek
- Fransız tüccarların davalarına Fransız yargıçlar bakacak
- Türkler ve Fransızlar arasındaki anlaşmazlıklar bir Fransız tercümanın da hazır bulunacağı Türk mahkemeleri tarafından çözümlenecek
- Osmanlı sınırları içerisinde ticaret yapan Fransızlara kilise kurma hakkı tanınacak
- Verilen kapitülasyonlar, her iki devlet hükümdarlarının sağlığında geçerli olacak. Bu madde, Kanuni’nin ileri görüşlülüğünü ortaya çıkarmıştır. Ancak Fransızlar, her padişah değişikliğinde bu antlaşmayı yeniden onaylatmıştır.
DOĞU (İRAN) SEFERLERİ
İran’ın devlet politikası haline getirdiği Şiilik propagandasını devam ettiriyor olması Osmanlı İran ilişkilerinin yeniden bozulmasına neden olmuştur. 1534’te yapılan Irakeyn Seferi sonucu Bağdat ve Tebriz alındı. İran Şahı’nın Tebriz ve Van’ı işgal etmesi üzerine 1548’de İran’a ikinci kez sefer düzenlendi. Şah Tahmasb’ın aldığı yerler geri alındı. Şah’ın Osmanlı’nın Erdel işleriyle uğraşmasını fırsat bilerek Erzurum’u kuşatması üzerine İran’a üçüncü kez sefer düzenlendi (1553). Revan, Karabağ ve Nahcivan ele geçirildi. 1555’te Osmanlı ve İran arasında ilk esaslı antlaşma olan Amasya Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre; Karabağ, Revan, Nahcivan ve Bağdat Osmanlı’ya bırakıldı.
DENİZ SEFERLERİ
Rodos’un Fethi (1522)
Fatih döneminde kuşatılmışsa da alınamamıştır. Rodos şövalyelerinin elinde bulunan ve Akdeniz’de önemli bir üs olan bu ada Kanuni döneminde fethedildi (Ege denizi Türk gölü haline gelmiştir).
Preveze Deniz Savaşı (1538)
İtalya seferine çıkan Barbaros önemli bazı şehirleri almış, Venedik’in elindeki adaların çoğunu fethetmiş ve İtalya’da karaya asker çıkarmıştır. Bunun üzerine Fransa ve İngiltere dışındaki ülkelerden kurulu bir Haçlı donanması Preveze önlerinde Barbaros’la karşılaştı. Osmanlı deniz gücü tarafından yenilgiye uğratıldı. Bu zafer Akdeniz’in bir Türk gölü haline gelmesini sağladı. 1560 Cerbe Deniz Zaferi, Preveze başansını pekiştirdi.
Trablusgarp’ın Fethi (1551)
Şarlken’in Ben-i Hafs Devleti’nden alarak Rodos Şövalyelerine verdiği Trablusgarp, Turgut Reis tarafından fethedildi.
Malta Kuşatması (1565)
Akdeniz egemenliğini pekiştirmek amacıyla Malta kuşatıldıysa da Turgut Reis’in şehit düşmesi üzerine alınamadı.
Hint Deniz Seferleri (1538 – 1551 – 1552 – 1558)
Hint Müslümanlarının Portekiz saldırıları karşısında Osmanlı’dan yardım istemeleri, Hint ticaretinin Portekizlilerin elinde olması ve Osmanlı’nın Hint ticaretini ele geçirmek istemesi gibi nedenlerden dolayı Hindistan’a dört sefer düzenledi. Bu seferler sırasında Kızıldeniz Türk Gölü haline geldi. Aden, Yemen, Asir ve Habeşistan dolayları Osmanlı sınırlarına katıldı.
Zigetvar Seferi (1566)
Kanuni’nin son batı seferidir. Sefer sırasında Kanuni ölmüştür.
