Saka Türklerine Ait Destanlar
a) Alp Er Tunga Destanı
Alp Er Tunga, MÖ VII. yüzyılda yaşamış bir kahraman ve çok sevilen İskit hükümdarıdır. Destanda, Alp Er Tunga ile İran hükümdarları arasındaki mücadeleler anlatılır.
Alp Er Tunga, hem Türkler hem de İranlılar arasında yaşatılmış, Firdevsi’nin “Şehname”sinde de yer almıştır.
Alp Er Tunga, Asur kaynaklarında Maduva, Heredot’ta Madyes, İran ve İslam kaynaklarında Efrasyab adıyla geçmektedir.
Divanü Lügati’t-Türk’te Alp ErmTunga için söylenen bir sagu yer almaktadır.
b) Şu Destanı
Destan, Kaşgarlı Mahmut’un Divanü Lügati’t—Türk adlı eserinde kayıtlıdır.
Saka hükümdarı Şu ile ilgili olan bu destan, MÖ 330-327 yıllarındaki olayları anlatmaktadır.
Destan,Türklerin Makedonyalı İskender (Zülkarneyn ile) mücadelesi ve geriye çekilmelerinin öyküsüdür.
Hun-Oğuz Türklerine Ait Destanları
a) Oğuz Kağan Destanı
Destanda, Oğuz Kağan adlı bir milli kahraman ve onun çevresinde gelişen olaylar anlatılmaktadır.
Oğuz Kağan’ın Hun. hükümdarı Mete olduğu tahmin edilmektedir.
Destanın yazıya geçmiş birden çok şekli vardır, yazıya geçmiş şekillerinden manzum da mensur olan da vardır.
VIII. yüzyılda yazıya geçirilmiş metni, İslamiyet öncesi döneme aittir.
Destan XIII. yüzyılda tekrar yazıya geçmiştir. XIII. yüzyılda yazıya geçen Oğuz Kağan Destanı, tamamıyla İslamî bir kimlik kazanmıştır.
b) Attila Destanı
Orta Asya’dan göç edip Orta Avrupa’ya yerleşen Batı Hunlarının hükümdarı Atilla adına teşekkül etmiş bir destandır.
Destandan günümüze ulaşan herhangi bir metin yoktur.
Alman destanı Nibelungen’de Atilla Destanı’nın izlerine rastlanılır.
