Bu konu ile örnek incelemeler yoluyla göçün neden ve sonuçlarını tartışacağız.

Göç: İnsanların bulunduğu yerden başka bir yere çeşitli nedenlerden dolayı yer değiştirmesine göç denir.

Göçün Nedenleri

Doğal Nedenleri

• Kuraklık
• Deprem
• Sel, su taşkınları
• Heyelan
• Erozyon

Ekonomik Nedenleri

• İşsizlik
• Tarım alanlarının miras yoluyla bölünmesi

Siyasal Nedenleri

• Savaşlar
• Terör
• Mübadele
• Sınır değişikliği

Sosyal Nedenleri

• Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersiz olması
• Kan davaları

Göç Çeşitleri

Oluşum Nedenine Göre

• Gönüllü Göç
• Zorunlu Göç

Süresine Göre

• Mevsimlik (geçici) Göç
• Sürekli (daimi) Göç

Mesafesine Göre

• İç Göç
• Dış Göç

Yapıldığı Yöne Göre

• Kırdan Kente Doğru Göçler
• Kentten Kira Doğru Göçler
• Kırdan Kira Doğru Göçler
• Kentten Kente Doğru Göçler

1. İç Göçler:

Ülke sınırları içindeki göçlerdir. İç göçler ülkemizde genelde;

• Doğudan, batıya doğrudur.
• Kırdan, kente doğrudur.

İç göçler geçici bir süreliğine yapılıyorsa mevsimlik (geçici) göçtür. Ya da uzun süreli yapılıyorsa kalıcı (daimi) göç olarak gerçekleşir.

Kalıcı göçler köyden şehire, şehirden şehire doğru yapılır. Ayrıca ülkemizin doğusundan batısına doğru kalıcı göçlerde yapılır.

Göç

 Veren Bölgenin Genel Özellikleri

• Nüfus artış hızı fazladır.
• Topraklar miras yoluyla bölünmüştür.
• Tarımda makine kullanılmaktadır.
• Eğitim, sağlık vb. hizmetler yetersizdir.
• İş imkânları kısıtlıdır.
• Terör gibi olaylar yaşanmaktadır

Alan Bölgenin Genel Özellikleri

• İş imkânları çoktur.
• Eğitim, sağlık, kültürel imkânları gelişmiştir.
• Yaşam standartları yüksektir.

Not: Doğu Karadeniz’de araziler engebeli olduğu için makine kullanımı çok kısıtlıdır. Bu yüzden bu bölge mevsimlik işçi göçü alır.

Ülkemizde Göç

Veren İller

• Bayburt
• Muş
• Gümüşhane
• Artvin
• Ağrı
• Tunceli vb.

Alan İller

• İstanbul
• İzmir
• Kocaeli
• Bursa
• Mersin vb.

Bilgi: İç göçler ülke nüfusunun miktarını etkilemez, nüfusun dağılışını etkiler.

Mevsimlik (geçici) göçler yılın belirli dönemlerinde yapılır. Mevsimlik göçler ülkemizde;

• Tarım,
• Hayvancılık,
• Turizm,
• Yaylacılık, gibi amaçlarla yapılır.

Tarım için makine kullanımının zor olduğu Doğu Karadeniz’e çay ve fındık toplamak amacıyla göç edilir.

Ayrıca pamuk tarımı için Adana’ya göç edilir.

Hayvancılık amaçlı da ülkemizin yüksek yaylalarına göç edilir. Çünkü yaz mevsiminde yaylaların ot verimi yüksektir. Doğu Anadolu, Doğu Karadeniz ve Akdeniz’de yaylalara göç yapılır.

Turizm amaçlı ise yaz sıcaklığının yaşandığı Ege ve Akdeniz kıyıları yoğun göç alır.

İç göçlerin sonuçları genel olarak şunlardır:

• Ülkemizde nüfus dengesiz dağılmıştır.
• Bazı şehirler aşırı kalabalıklaşmıştır.
• Çarpık kentleşme ortaya çıkmıştır.
• Belediye hizmetlerinin aksamasına yol açmıştır.
• Şehirlerde işsizlik ortaya çıkmıştır.
• Kırsal yerleşme alanları boş kalmıştır.
• Tarım alanları ekilmeyip boş kalmıştır.
• Eğitim, sağlık hizmetleri şehirlerde yetersiz kalmıştır.

2. Dış göçler

Bir ülkeden, başka ülkeye yapılan göçlerdir. Bu göçün nedenleri ise; eğitim, sağlık, iş imkânları, siyasi baskı, savaş, doğal afet vb.

Ülkemiz dış göç verdiği gibi dış göç de alır.

Lozan Antlaşması sonucu Yunanistan ile ülkemiz arasında göç hareketleri yaşanmıştır.

1960 yıllarda Türkiye’den Almanya’ya işçi göçleri yapılmıştır. Daha sonra diğer Avrupa ülkelerine göç edilmiştir.

1970’Ierden sonra Orta Doğu ülkelerine göç yapılmıştır.

1990’lardan sonra ise Rusya ve orta Asya Türk cumhuriyetlerine göç yapılmıştır.

1991 yılında Körfez Savaşı sonucu birçok Iraklı ülkemize göç etmiştir.

2011 yılında Suriye’deki iç karışıklık sonucu ülkemize yoğun bir göç dalgası olmuştur.

Bu göçler hâlâ yoğun bir şekilde devam etmektedir.

Dış göç, ülke nüfusunun miktarını etkiler.

Beyin göçü: Beyin göçü, nitelikli insanların, yani doktor, mühendis, bilim insanı gibi iyi eğitim almış kişilerin daha iyi şartlarda çalışmak amacıyla yaptığı göçtür.

Türkiye’den ABD ve Avrupa ülkelerine beyin göçü yapılır.

Bir ülke beyin göçü veriyorsa kalkınması, gelişmesi yavaşlar.

Beyin göçünü azaltmak için;

Eğitime önem verilmeli ve eğitim daha nitelikli hâle getirilmelidir.

Bilim insanlarına saygı duyulmalı ve gerekli çalışma ortamları oluşturulmalıdır.

Bilime ve araştırmaya önem verilmelidir.

Çözümlü Test Soruları

1. Soru Bir yerden başka bir yere, ekonomik, sosyal, siyasi veya doğal nedenlerle geçici veya kalıcı olarak yer değiştirme olayına ne ad verilir?

A) Yerleşme B) Seyahat C) Göç D) Taşınma

Doğru Cevap: C

• Çözüm: Tanımı verilen durum, insanların yaşam alanlarını değiştirmesi yani “göç” olayıdır. Seyahat genellikle geçici ve turistik amaçlıyken, taşınma daha bireysel bir eylemi ifade eder.

---

2. Soru Aşağıdakilerden hangisi insanların göç etmesine neden olan “iticigüç” faktörlerinden biri değildir?

A) İşsizlik B) Eğitim imkanlarının yetersizliği C) Savaşlar ve çatışmalar D) Doğal güzellikler ve iklimin elverişliliği

Doğru Cevap: D

• Çözüm: İşsizlik, eğitim yetersizliği ve savaşlar insanları bulundukları yerden uzaklaştıran (itici) nedenlerdir. Doğal güzellikler ve iklimin elverişliliği ise genellikle insanları bir yere çeken (çekici) faktörlerdir, göç etmeye neden olan itici bir sebep değildir.

---

3. Soru Bir ülkenin kendi sınırları içinde gerçekleşen, genellikle kırsaldan kente doğru olan göç hareketlerine ne ad verilir?

A) Dış göç B) Uluslararası göç C) Mevsimlik göç D) İç göç

Doğru Cevap: D

• Çözüm: Bir ülke içinde gerçekleşen yer değiştirmelere “iç göç” denir. Dış göç veya uluslararası göç, ülke sınırları dışına yapılan göçlerdir. Mevsimlik göç ise belirli dönemlerde gerçekleşen geçici göç türüdür.

---

4. Soru Deprem, sel, çığ gibi doğal afetler veya savaşlar, terör olayları nedeniyle insanların yaşadıkları yerleri terk etmek zorunda kalmaları hangi göç türüne örnektir?

A) Gönüllü göç B) Sürekli göç C) Zorunlu göç D) Beyin göçü

Doğru Cevap: C

• Çözüm: İnsanların kendi istekleri dışında, bir baskı veya felaket sonucu yer değiştirmeleri “zorunlu göç” olarak adlandırılır. Gönüllü göç ise kişilerin kendi istekleriyle, daha iyi koşullar arayarak yaptığı göçtür.

---

5. Soru Göç alan şehirlerde, göçün genellikle olumlu sonuçlarından biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Altyapı sorunlarının artması B) İş gücü ihtiyacının karşılanması C) Çevre kirliliğinin artması D) Konut sıkıntısının yaşanması

Doğru Cevap: B

• Çözüm: Göç alan şehirlerde artan nüfusla birlikte, sanayinin veya hizmet sektörünün ihtiyaç duyduğu iş gücü karşılanmış olur. Diğer seçenekler (altyapı sorunları, çevre kirliliği, konut sıkıntısı) genellikle göçün olumsuz sonuçlarıdır.

---

6. Soru Göç veren kırsal bölgelerde veya köylerde görülen olumsuz bir sonuç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nüfusun gençleşmesi B) Tarım alanlarının verimli kullanılması C) Köylerin boşalması ve iş gücü kaybı D) Sağlık hizmetlerinin gelişmesi

Doğru Cevap: C

• Çözüm: Kırsal bölgelerden kentlere yoğun göç yaşanması, köylerin nüfusunun azalmasına, yaşlı nüfusun artmasına ve tarım gibi faaliyetlerde çalışacak genç iş gücünün kalmamasına neden olur. Diğer seçenekler göçün olumlu veya göç veren yerle doğrudan olumsuz olmayan sonuçlarıdır.

---

7. Soru Nitelikli ve eğitimli kişilerin (doktorlar, mühendisler, bilim insanları vb.), daha iyi çalışma veya yaşam koşulları, bilimsel araştırma imkanları bulmak amacıyla kendi ülkelerinden başka bir ülkeye gitmesine ne ad verilir?

A) Mevsimlik göç B) Dış göç C) Beyin göçü D) Tersine göç

Doğru Cevap: C

• Çözüm: Bu durum, bir ülkenin yetişmiş insan gücünü kaybetmesi anlamına gelen “beyin göçü” olarak tanımlanır.

---

8. Soru Çukurova’ya pamuk toplamaya giden tarım işçilerinin, hasat dönemi bittikten sonra kendi memleketlerine geri dönmesi aşağıdaki göç türlerinden hangisine örnektir?

A) Sürekli göç B) İç göç C) Mevsimlik göç D) Zorunlu göç

Doğru Cevap: C

• Çözüm: Belirli bir ekonomik faaliyet (genellikle tarım veya turizm) nedeniyle, yılın belirli dönemlerinde yapılan ve o dönem bittikten sonra geri dönülen göçlere “mevsimlik göç” denir.