Doğru ve gerçek kelimeleri sıklıkla birbirine karıştırılır. Gökyüzündeki Güneş, teneffüs ettiğimiz hava, kalbimizin küt küt çarpması birer gerçektir. Buna karşılık, “Gezegenimizi ısıtan ve ışıtan gök cismi Güneş’tir.” bilgisi ise doğrudur. Buna göre gerçeklik, varlığın ya da olayın kendisi iken, doğruluk 0 varlık veya olay hakkındaki bilgilerimizle ilgili bir kavramdır.
Elinizde okumakta olduğunuz kitap, bir varlık olarak, “gerçek” diye nitelendirilir. Bu kitap gerçektir, başka deyişle vardır. Buna karşılık “Bu kitap doğrudur veya yanlıştır.” demenin hiçbir anlamı yoktur. Doğruluk, bilgiyle veya yargıyla ilgili bir değerdir. Örneğin, “Okumakta olduğum kitap, felsefe yardımcı ders kitabıdır.” önermesi doğru, “Okumakta olduğum kitap, psikoloji ders kitabıdır.” önermesi yanlış bir yargıdır. Öyleyse “doğruluk” ve zıttı olan “yanlışlık”, bir nesneyi değil, yargının değerini nitelendirir.
Pekâlâ, bilgi konusu olan her şey bir varlık mıdır? Bu soru biraz garip gelmiş olabilir size. Örneğin; hayallerimiz vardır ancak hayallerimiz gerçek değildir. Öyleyse felsefede, “var olmak” ile “gerçek olmak” aynı şey demek değildir. Gerçeklik, fiziksel varlığı ifade eder. Oysa fiziksel varlığı olmayan varlıklar da vardır. Örneğin; sayılar, anlam ve değerler, özgürlük gibi fiziksel nesnesi olmayan varlıklardır. Ruh ve Tanrı da fizik ötesi olarak vardır.
Örnek: Gerçeklik, düşünülen ya da zihinde tasarlanan değil, somut ve bilinçten bağımsız olarak var olandır.
Bu tanıma göre, aşağıdakilerden hangisi bir “gerçeklik” örneği değildir?
A) Bir kalp hastasının tedavisinde kullanılan ilaç
B) Haberleşmede kullanılan telgraf makinesi
C) Picassdnun bir müzede sergilenen tabloları
D) Bir çemberin alanını hesaplamada kullanılan pi sayısı
E) Bir fabrikanın çevre kirliliğine yol açan atıkları
Çözüm: D seçeneğindeki pi sayısı matematikseldir; yani soyuttur ve zihinde tasarlanmıştır. Oysa diğer seçeneklerde zamanla ve mekanla ifade edilebilen somut Varlıklardan söz edilmektedir. Bu varlıklar gerçektir. Cevap D
