Deprem Dalgaları konu anlatımı hocalara geldik 10. sınıf
Deprem Dalgası
Levha hareketleri, volkanik patlamalar ve çöküntüler yer kabuğunda
kırıklara neden olur. Yer kabuğundaki fay olarak adlandırılan kırıklar
üzerinde biriken enerjinin boşalmasıyla meydana gelen titreşimlerin
oluşturduğu dalgalara deprem dalgası, bu dalgaların geçtiği ortamları
ve yer yüzeyini sarsması olayına ise deprem denir. Mekanik dalgalardan
olan deprem dalgalarından bazıları enine, bazıları da boyuna
dalga çeşididir.
Depremlerin oluşumunu, deprem ölçü aletlerini ve yöntemlerini,
deprem dalgalarının yayılmasını ve depremle ilgili konuları inceleyen
bilim dalına sismoloji, sismoloji alanında çalışan bilim insanına sismolog
denir.
Depremin büyüklüğü, kırılan yüzeyin büyüklüğünü ve ortaya çıkan
enerjinin düzeyini belirten bir ölçüdür.
Depremin büyüklüğü sismograf adı verilen aletle ölçülür
(Görsel 3.24). Yapılan ölçüm Richter (Rihter) ölçeği denilen bir
ölçümle tanımlanır. Bu ölçekte deprem dalgalarının büyüklüğü 1 ile 9
arasındaki rakamlarla ifade edilir. Richter ölçeğinde her birim artış, yer
sarsıntılarında 10 katlık artışa karşılık gelir.
Depremin şiddeti, herhangi bir derinlikte meydana gelen depremin
doğa, bina ve insanlar üzerindeki etkilerinin ölçüsüdür. Bu etki, depremin
büyüklüğü, uzaklığı ve yapıların depreme karşı gösterdiği dayanıklılığa
bağlıdır (Şekil 3.48). Depremin şiddeti, depremin büyüklüğü
hakkında doğru bilgi vermez.
Deprem Kaynaklı Can ve Mal Kayıplarını Önlemeye Yönelik Çözüm Önerileri
Türkiye’nin büyük bir bölümü deprem kuşağındadır ve diri fay hatlarının
gösterildiği harita Görsel 3.26’daki gibidir. Bu nedenle Türkiye’de
bazen büyük depremler meydana gelmektedir.
Depremin zamanı önceden bilinemez fakat zararlarından korunmak
için önlemler alınabilir.
Mühendisler tarafından depreme dayanıklı binalar yapılmalı ve mevcut
binaların dayanıklı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bir deprem planı
oluşturularak bu planda deprem anında güvenli yerler, deprem sonrası
binadan çıkış yolları belirlenmelidir. Sarsıntı anında devrilebilecek
eşyalar sabit duruma getirilmeli ve içinde gerekli ihtiyaç malzemelerinin
bulunduğu bir deprem çantası hazırlanmalıdır. Deprem sonrasında ise
arama kurtarma çalışmalarına katılarak depremzedelerin kurtarılmasına
yardımcı olunmalıdır.
