DEPREM (SEİZMA-SARSINTI)
- Yer kabuğunun derinliklerinden kaynaklanan yer üstünde sarsıntılar ve titreşimler halinde gerçekleşen yer kabuğu hareketlerine deprem denir. Depremler sismograf denilen aletle ölçülür.
- Yer kabuğu hareketleri sırasında kırılan yerlere ise fay (kırık) denir.
- Depremin ilk başladığı yere iç merkez (hiposantr) denir.
- Deprem dalgalarının en kısa yoldan ulaştığı yere dış merkez (episantr) denir.
- İç merkez ile dış merkez arasındaki uzaklığa odak derinliği adı verilir.
DEPREM ÇEŞİTLERİ
1. Çöküntü Depremleri: Karstik arazilerdeki boşlukların, mağaraların, kömür ocaklarındaki galerilerin tavanları çökünce oluşan depremlere çöküntü depremleri denir.
- Bu depremlerin etki alanı dardır.
- Ülkemizde Akdeniz Bölgesi’nde görülür.
2. Volkanik Depremleri: Volkanik püskürmelerle oluşan depremlere volkanik depremler denir.
- Bu depremler dar alanlarda etkilidir.
- İtalya ve Japonya’daki aktif volkanlar bu depremlere yol açar.
- Türkiye’de volkanizma olmadığı için volkanik depremler görülmez.
3. Tektonik Depremler: Yer kabuğunun kırık olduğu yerlerde oluşan depremlere tektonik depremler denir.
- Etki alanı en geniş olan depremdir.
- En çok hasar veren depremdir.
- Okyanus altında meydana gelen tektonik depremler sonucunda oluşan dev dalgalara tsunami denir.
FAY TİPLERİ
1. Normal fay: Levhaların birbirinden uzaklaştığı yerlerde oluşan ve taş küreyi incelten faydır. Ülkemizde en çok Batı Anadolu Fay Kuşağı (BAF) üzerinde görülür.
2. Bindirme fayı: Levhaların birbirine yaklaştığı bölgelerde meydana gelen ve taş küreyi kalınlaştıran faydır. Ülkemizde Doğu ve Güneydoğu Anadolu Fay Kuşağı (DAF) üzerinde görülür.
3. Yanal atılımlı fay: Levhaların birbirlerinin yanından geçtiği yerlerde oluşan ve taş kürenin kalınlığını değiştirmeyen faylar. Ülkemizde Kuzey ve Doğu Anadolu fay kuşağında (KAF) görülür.
Depremin Şiddeti;
- dış merkeze olan uzaklığına
- depremlerin süresine
- binaların yapı özelliklerine
- deprem odağına olan uzaklığına
- depremin büyüklüğüne
- arazinin jeolojik yapısına
- deprem bölgesindeki tabakaların durumuna ve
kayaç cinsine göre değişir
DÜNYA DEPREM DAĞILIŞI
- Alp Himalaya dağ kuşağı
- Akdeniz kuşağı
- Asya’nın doğu kıyıları
- Büyük Okyanus çevresi
- Amerika’nın batı kıyıları
- Avustralya’nin doğu kıyıları depremin fazla olduğu yerlerdir.
* Kanada, Sibirya, Afrika, İskandinav ülkeleri depremin az olduğu yerlerdir.
TÜRKİYE DEPREM KUŞAKLARI
- Türkiye Dünya’nın en önemli deprem kuşakları üzerinde yer alan Alp Himalaya Kuşağında yer alır.
- Avrasya, Afrika ve Arap levhaları üzerinde yer almaktadır.
- Arap levhasının kuzeye doğru hareket ederek Anadolu levhasını sıkıştırması sonucunda ülkemizde çeşitli fay kuşakları oluşmuştur.
Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı (KAF): Saroz Körfesi’nden başlayıp, Marmara Denizi, Izmit, Adapazarı, Düzce, Bolu, Merzifon, Niksar, Erzincan, Erzurum, Muş ve Van üzerinden İran’a uzanır.
Batı Anadolu Deprem Kuşağı (BAF): Kıyı Ege, Göller Yöresi ve Güney Marmara’yı içine alır.
Doğu Anadolu Deprem Kuşağı (DAF): Hatay’dan başlar Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Elazığ, Bingöl ve Muş üzerinden geçerek Kuzey Anadolu Deprem kuşağı ile birleşir.
