İnsan ve doğa sürekli etkileşim halindedir. İnsanların ve diğer canlıların yaşamlarını sürdürdükleri, karşılıklı etkileşim içinde bulundukları ortama doğal çevre denir.
DOĞANIN DÖRT TEMEL KAYNAĞI
Hava Küre (Atmosfer)
Yerçekiminin etkisiyle yer küreyi çepeçevre saran ve çeşitli gazlardan oluşan doğal bir ortamdır. İklim olayları bu katmanda gerçekleşir.
Taş Küre
Dünyanın kabuklaşmış ve tamamen soğumasıyla katılaşmış dış yüzeyidir. Dağ, ova, plato,vadi gibi yerşekilleri kayaç ve toprakları oluşturan unsurlardır.
Su Küre (Hidrosfer)
Okyanus, deniz, göl, akarsu, kaynak suları, buzullar ve yeraltı sularının hepsine verilen isimdir.
Canlı Küre (Biyosfer)
Taş küre, hava küre ve su küre içinde yaşayan canlılardan oluşur.
COĞRAFYANIN İLKELERİ
Nedensellik İlkesi
Coğrafi olayların nedenini açıklar.
Örnek: Depremlerin nedeni yer kabuğunda kırıkların bulunmasıdır.
Dağılış İlkesi
Coğrafi olayların yeryüzündeki dağılışını açıklar.
Örnek: Türkiye’deki aktif deprem kuşakları; Batı Anadolu Fay Kuşağı, Doğu Anadolu Fay Kuşağı ve Kuzey Anadolu Fay Kuşağı’dır
Bağlantı İlkesi
Bir coğrafi olayın, başka bir coğrafi olayı etkilemesidir.
Deprem bölgelerinde sıcak su faaliyetlerinin yoğun olması.
Örnek: Coğrafya Bilimi, doğal çevre ve insan arasındaki bu ilişkiyi daha net ortaya koyabilmek için doğal çevreyi bulundukları ortama göre Hava küre (Atmosfer), Taş küre (Litosfer), Su küre (Hidrosfer) ve Canlı küre (Biyosfer) diye dörde ayırmıştır.
Buna göre aşağıdaki doğal unsurlardan hangileri Taş küre içinde yer alır?
A) Göl B) Deniz C) Sıcaklık D) Plato E) Yağış
Çözüm: Göl ve deniz hidrosfer (su küre) içerisinde yer alır. Yağış ve sıcaklık hava küre (atmosfer) içerisinde yer alır. Plato ise litosfer (taşküre) içerisinde yer alır. Cevap: D
Örnek 2: Aşağıdakilerden hangisi, insanın doğaya olan etkisine örnek gösterllemez?
A) Kloroflorokarbon gazlarının artmasıyla ozon tabakasının seyrelmesi
B) Denizlerde kirlenmeye bağlı olarak biyoçeşitliliğin giderek azalması
C) Her yıl farklı sayıda tropikal siklonun meydana gelmesi
D) Kişi başına düşen tatlı su miktarının giderek azalması
E) Yağmur ormanlarının büyük bir hızla yok olması
Çözüm; Ozon tabakasının seyrelmesinde, denizlerin kirlenmesinde, biyoçeşitliliğin azalmasında, tatlı su kaynaklarının azalmasında, yağmur ormanlarının tahrip edilmesinde insan faktörü etkilidir. Tropikal siklonlar üzerinde ise insanların hiçbir etkisi yoktur. Cevap: C
