DEVLET YÖNETİMİ
- Anadolu Selçuklu Devleti devlet teşkilatlanmasında Büyük Selçukluları örnek almıştır.
- “Ülke toprakları hanedanın ortak malıdır” anlayışı devam ettirilmiştir. Türkiye Selçuklu Devleti’nde merkezi otorite daha güçlüydü.
- Türkiye Selçuklu sultanları Büyük Selçuklu hükümdarlarından farklı olarak Farsça unvanları (keyhüsrev, keykavus, keykubat gibi) kullanmışlardır.
- Anadolu Selçukluları Büyük Selçuklulardan farklı olarak meliklere geniş yetkiler vermemişlerdir.
- Meliklerin para bastırması, savaş açması, kendilerine bağlı büyük ordular bulundurması yasaklanmıştır. Bu durum merkezi otoritenin sağlanmasına yardımcı olmuştur. Ayrıca Anadolu’nun coğrafi olarak bir bütün olması da merkeziyetçi yönetimin uygulanmasını kolaylaştırmıştır.
- Devlet işlerinin yönetiminde büyük divanın yanı sıra büyük divana bağlı küçük divanlar da görev yapmışlardır.
ORDU VE DONANMA
1. Guleman-ı Saray (Hassa ordusu): Doğrudan hükümdara bağlı olan bu birlikler devşirme sistemine göre özel bir eğitimle yetiştirilmişlerdir. Devletten her üç ayda bir maaş almışlardır.
2. İkta Ordusu (Tımarlı Sipahiler): İkta sistemiyle elde edilen gelirlerin bir kısmından oluşturulan süvari birlikleridir. Ordunun en kalabalık kısmını oluşturmuşlardır. Tamamen Türkmenlerden oluşan bu askeri birlikler devletten maaş almamışlardır.
3. Türkmenler ve Yardımcı Kuvvetler: Türkmen beylerinin liderliğinde uçlarda (sınırlarda) her an savaşa hazır olan birliklerdir. Ayrıca savaşlarda bağlı beylik ve devletlerden de askeri birlikler alınmıştır.
Anadolu Selçuklularında Antalya, Alanya ve Sinop’ta büyük tersaneler bulunmaktadır. Anadolu Beylikleri içinde ise Çaka Beyliği ve Aydınoğulları denizcilikte ileri gitmişlerdir.
EKONOMİ
- Ekonominin temeli ticarete dayanmıştır. Ticaretin geliştirilmesi için kervansaraylar yapılmıştır.
- Çevre devletlerle ticari antlaşmalar imzalanarak ülke içinde zarar gören tüccarların zararları devlet tarafından karşılanmıştır. Ayrıca Önemli liman kentleri fethedilerek buralara ticaretle uğraşan zengin Türkler yerleştirilmiştir. Bu gelişmeler Anadolu’nun uluslararası bir ticaret merkezi haline gelmesini sağlamıştır.
- Devlet Müslüman çiftçilerden öşür, gayrimüslimlerden haraç vergisi almıştır.
İLİM VE KÜLTÜR
- Anadolu Selçukluları devletin resmi dili olarak Farsça’yı benimsemişlerdir.
- Bilim dili olarak Arapça, saray ve orduda ise Türkçe kullanmışlardır.
- Beylikler ise sadece Türkçeyi kullanmışlardır.
- 1277’de Karamanoğlu Mehmet Bey, yayınladığı ferman ile Türkçe’yi resmi dil ilan etmiştir.
- Kültürel ve dini faaliyetler sonucunda Mevlevilik, Bektaşilik, Ekberilik, Nakşibendilik, Kadirilik gibi tarikatlar ortaya çıktı.
- Muhyiddin Arabi, Mevlânâ Celâleddin-i Rumi, Yunus Emre ve Sadrettin Konevi gibi alimler görüş ve düşünceleriyle daha sonraki zamanları da etkilediler.
SANAT
Anadolu’da yapılan mimari eserler Orta Asya Türk kültürünün Özelliklerini taşımaktadır. Yapılan ilk mimari eserler camiler olmuştur. Bunun yanı sıra mescitler, medreseler, kümbetler (Türbeler), külliyeler, kervansaraylar, köprüler ve darüşşifalar da yapılmıştır.
