II. TBMM’nin Açılması (11 Ağustos 1923)
II. TBMM’nin açılmasında;
- İnkılapların gerçekleşebilmesi için yeni bir meclise gereksinim duyulması
- I. TBMM’nin Kurtuluş Savaşı sürecinde yıpranmış olması
- Bazı milletvekillerinin, inkılap hareketlerine karşı gelerek saltanat idaresini geri getirmek için meclis çalışmalarını engellemeye çalışmaları etkili olmuştur. Bu nedenlerden dolayı 1 Nisan 1923’te seçimlerin yapılması kararlaştırıldı. 11 Ağustos’ta yeni meclis toplandı.
II. TBMM döneminde,
- 13 Ekim 1923’te Ankara başkent ilan edildi. (Böylece İstanbul’un başkent olması tartışmalarına son verildi.)
- 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi.
- 1924 Anayasası hazırlanarak kabul edildi.
- Başla halifeliğin kaldırılması olmak üzere birçok inkılap gerçekleştirildi.
Cumhuriyet’in İlanı (29 Ekim 1923)
Cumhuriyet’in İlanını Hazırlayan Etkenler
Cumhuriyetçilik, devlet yönetiminde milli egemenliği, milli iradeyi ve özgür seçimi esas kabul eden ilkenin adıdır.
Cumhuriyet, monarşik düzene karşı verilen mücadele sonunda ortaya çıkmıştır.
XVI. yüzyılda aydınlanma, insan hak ve özgürlükleri alanında gelişmeler yaşandı.
ABD’nin kurulması ve Fransız İhtilali ile demokrasi ve cumhuriyete dayalı yönetimler yaygınlaştı.
Türk toplumu ise I. Meşrutiyet ve anayasal sisteme geçiş sürecinin etkisiyle cumhuriyet ve demokrasi kavramlarına yabancı değildi. Atatürk ulus egemenliğine dayalı olan cumhuriyeti benimsiyordu. Bu nedenle ulusal bağımsızlık sağlandıktan sonra ulus egemenliğine giden yolda önemli çalışmalar başlatıldı.
Nedenleri
- Ulusal egemenlik anlayışının yerleştirilmeye çalışılması
- Saltanatın kaldırılması sonucunda ortaya çıkan rejim, devlet başkanı ve devletin adı gibi sorunların giderilmek istenmesi
- II. TBMM’nin açılmasıyla Meclis Başkanı Fethi (Okyar) Bey’in hükümeti kuramaması ve Meclis Hükümeti Sistemi’nden dolayı meclisin bakanları seçememesi hükümet bunalımına yol açmış ve Meclis Başkanı Fethi Okyar istifa etmiştir. Bu sürecin daha fazla yürütülemeyeceğini anlayan Mustafa Kemal Cumhuriyet’in ilan edileceğini müjdelemiştir.
- Cumhuriyet’in ilanıyla 1921 Anayasası’nda yapılan değişiklikle Yeni Türk Devleti’nin,
– Yönetim şeklinin cumhuriyet,
– Devletin adının Türkiye Cumhuriyeti,
– Devlet başkanının cumhurbaşkanı olduğu,
– Meclis hükümeti sisteminin yerine kabine sisteminin benimsendiği vurgulanmıştır.
* Böylece hükümet bunalımı sorunu çözümlenmiştir.
Kabine Sistemi
Cumhuriyet’in ilanından günümüze kadar ülkemizde işleyen bu sistemde cumhurbaşkanı meclis içinden bir milletvekilini başbakan atayıp hükümeti kurmakla görevlendirir. Başbakan da meclis içindeki milletvekilleri arasından bakanları seçer. Kurulan hükümet meclisin ve cumhurbaşkanının onayı ile göreve başlar.
* Kabine sistemiyle yürütme yetkisi meclisten kabineye geçmiştir. Bu nedenle güçler ayrılığı yolunda ilk adım atılmıştır.
