NEDİM (1681 -1730) (Osmanlı Sahası)
Asıl adı Ahmet’tir. Lale Devri olarak bilinen zevk ve eğlence döneminin şairidir.
“Nedimâne” denilen bir tarz oluşturmuştur. Söyleyiş mükemmelliği, yerlilik arzusu ve Nedim’e özgü eda Nedimâne tarzın en önemli özellikleridir.
Bir gazelinde; “Ma’lümdur benim sühanım mahlas istemez / Fark eyler onu şehrimizin nükte-dânları” diyerek üslup sahibi bir şair olduğunu ifade etmiştir.
Divan şiirinde Necâtî’yle belirginleşen, Bâkî ve Şeyhülislam Yahyâ gibi şairlerin eserlerinde mükemmelleşen Mahallîleşme akımının en büyük temsilcisidir. Halk edebiyatına yakınlaşması, İstanbul hayatından sahneler sunması, gerçek hayattan alınan unsurları kullanması, günlük dilden gelen konuşma kalıplarına ve deyimlere yer vermesi Mahallileşme akımının ondaki özellikleridir.
Şarkı türünün en önemli ismi olan şairin şiirleri bestelenmeye uygundur. Gazel ve kasidede de başarılıdır.
Bir İstanbul şairi olan Nedim, İstanbul’un eğlence ve mesire yerlerine yer vermiş, İstanbul’un yerli yaşayışını anlatmıştır.
Gazel ve şarkılarının konusu aşk, şarap, Sa’dâbâd gezintileri, Çırağan sefaları gibi şeylerdir. Şiirlerinde en çok dikkati çeken mekânlardan biri Sa’dâbâd’dir. Hisar, Göksu, Kasr-ı Cinân, Cedvel—i Sim, Feyzâbâd, Asafâbâd, Şerefâbâd şiirlerinde yer alan mekânlardır.
Büyük ve görkemli bir alanı ifade eden Sa’dâbâd; su kanalı, köşkler, saray, mesire alanı ve kamelyalarıyla Nedim’in hayal dünyasını süsleyen bir tablo gibi sunulmuştur.
Nedim, mesnevi türünde kitap yazmamıştır.
Nedim Divanı’nda hece ölçüsüyle yazılmış iki koşma vardır. Şiirlerden biri “Nedim’in Türküsü” olarak bilinmektedir. Nedim’den öncede bazı divan şairleri hece ölçüsünü kullanmıştır.
Şiirlerinde tasavvufî ve dinî derinlik yoktur.
İstanbul Türkçesini kullanan şairin sade bir dili ve yalın, içten söyleyişi vardır.
Eserleri
Divan: Nedim’e asıl ününü sağlayan eseridir. Manzum tek eseridir.
Sahâifü’I-Ahbâr: Çeviri bir eserdir.
Aynî Tarihi: Çeviri bir eserdir.
ŞEYH GALİB (1757—1799) (Osmanlı Sahası)
Asıl ismi Mehmed’dir. Şeyh Galib, Mevlevî şeyhliğine kadar yükseldiği için “Galib Dede” olarak da anılır.
Divan edebiyatının son büyük şairi sayılır, onda bütün büyük şairleri bulmak mümkündür.
Sebk-i Hindi akımının edebiyatımızdaki en güçlü temsilcilerinden olan Şeyh Galib’in şiirleri semboller ve çözülmesi zor ifadelerle doludur.
Klasik mazmunları kullanmakla birlikte yeni mazmunlar da kullanmıştır.
Şiirlerinde tasavvuf düşüncesine yer veren şair, “ilahî aşk”ı işlemiştir.
Aşk, onun şiirlerinin ana eksenidir.
Mahalli-folklorik üsluba önem vermemiş, sadece hece ölçüsüyle bir koşma biçiminde bir türkü ve sade Türkçeyle bir gazel yazmıştır.
Şiirlerinde kullandığı dil ağır ve süslüdür. Yabancı sözcük ve tamlamalara çokça yer vermiştir. Derin, ahenkli ve ince
anlamlı kelimeleri kullanmıştır.
Eserleri
Divan: 24 yaşındayken tamamlamıştır. Yüksek edebi değere sahip bir eserdir.
Hüsn ü Aşk: Şeyh Galib’in alegorik /sembolik bir mesnevisidir. Bir edebiyat meclisinde dostları, Nâbî’nin ”Hayrabad”ını okuyup buna nazire yazmak mümkün değildir dercesine fazlaca methederler; bunu bir meydan okuma olarak kabul eden Şeyh Gâlib, “Hüsn ü Aşk”ı yazmaya karar verir ve altı ayda eserini tamamlar. Tasavvufi bir eser olan Hüsn ü Aşk, başından sonuna bir “seyr ü süluk”un ve bu yolda bir mürşid-i kâmilin rehberliğinde salikin vuslata erişinin hikâyesidir.
ENDERUNLU FAZIL (1756 / 7-1810) (Osmanlı Sahası)
Asıl adı Hüseyin’dir. Mahlas olarak Fazıl’ı seçmiş, Enderun’da yetiştiği için “Enderunlu Fazıl” olarak tanınmıştır.
Mesnevi tarzında yazdığı manzum hikâyelerle tanınır.
Divan, Hubanname, Defter-i Aşk, Çenginame ve Zenanname sanatçının eserleridir.
SÜNBÜLZADE VEHBİ (1720-1309) (Osmanlı Sahası)
Asıl adı Mehmed’dir. Bir Nedîm hayranı olan Vehbî, şiirlerinde Nedîm’i takip etmiş, İstanbul’un güzellerini ve güzelliklerini anlatmış, zaman zaman müstehcen ifadelere yer vermiştir.
Sürürî ile aralarında geçen hiciv ve atışmalar fıkra gibi dilden dile söylenegelmiştir.
Oğlu Lutfullah’a öğüt vermek için mesnevi biçiminde yazdığı Lutfiye adlı nasihatnamesiyle tanınır.
Tuhfe-i Vehbî ve Nuhbe-i Vehbî sozluk türündeki eserleridir.
KOCA RAGIP PAŞA (Osmanlı Sahası)
Başarılı bir devlet adamı ve bilgin bir kişidir.
Nabi’nin açmış olduğu hikemi şiir tarzını devam ettiren bir şairdir.
Şiirleri didaktik ve ahlakî içeriklidir.
Halk arasında atasözü gibi dilden dile dolaşan ”mısra-ı bercesteleri” vardır.
Divan, Münşeat ve Aruz Risalesi yazarın eserleri arasındadır.
