Zarf—fiil (Bağ-eylem / Belirteç-eylem / Ulaç)
Fiil kök ya da gövdelerine “-ınca, -madan, -dıkça, -a… -e, -alı, -arak, -r…-mez, -ıp, ken, -maksızın, -dığında, -asiye, -casına” ekleri getirilerek yapılan fiilimsilerdir.
– Zarf-fiiller, yalnızca fiille ilgili oldukları için genellikle isim-çekim eklerini almazlar, cümlede çoğu zaman durum veya zaman zarfı görevinde kullanılırlar. Zarf-fiiller, cümleye “durum” veya “zaman” anlamı katarlar.
Durum anlamı katan zarf-fiiller “ nasıl”, zaman anlamı katan zarf-fiiller “ne zaman ” sorusuna cevap verirler.
Dikkat: “—ken” eki isim soylu sözcüklere geldiğinde zarf—fiil olmaz, eklendiği sözcüğü zarf yapar.
Sen yokken çok sıkıntı çektik.
Dikkat:“-meden, -madan” zarf-fiil eki ile “-ma, -me” isim-fiil eki ve “-dan, -den” hâl ekinin bir araya gelmesiyle oluşan “-meden, -madan” ekleriyle karıştırmayalım.
– Sözleşmeden kimseye söz etmedi. (Zarf—fiil değil)
– Onunla sözleşmeden yanıma gelme. (Zarf-fiil)
Dikkat: -dığında, -diğinde” zarf-fiil eki ile “-de / —da” durum ekiyle birlikte kullanılan “-diği, -dığı” sıfat-fiil eki ile karıştırılmamalıdır.
— Onun yazdığında ilginç bilgiler var. (Sıfat-fiil)
— Şiir yazdığında dünyayı unutur. (Zarf—fiil)
Dikkat: Zarf-fiil eki alan her sözcük zarf-fiil görevinde değildir, “oldukça” ve “gittikçe” sözcükleri fiil anlamını yitirirse fiilimsi olmaz, sadece zarf olur.
— Sen ona destek oldukça başarılı olur. (Zarf-fiil)
— Şiiri, oldukça güzel okudu. (Zarf)
Zarf-Fiil Örnekler:
Tükenmez dertlere düşürdün beni. (Sıfat-Fiil)
Benim dertlerim asla tükenmez. (Fiil)
Arkandan gelecek hep ayak sesim. (Fiil)
Gelecek güzel günlere inanıyorum. (Sıfat-Fiil)
Geçmiş günler, bir hatıradır şimdi. (Sıfat-Fiil)
Ne insanlar geçmiş bu diyarlardan. (Fiil)
İnsan. insana benzer bence. (Fiil)
Benzer yönlerimiz var bizim. (Sıfat-Fiil)
