Şehirlerin fonksiyon özelliklerine göre sınıflandırma yapılırken tarım, sanayi, ticaret, turizm, idari ve askerî gibi özellikler dikkate alınır. Ülkemizdeki bazı şehirlerde bu fonksiyonlardan biri ön plandayken bazılarında ise birden fazla fonksiyonun ön plana çıktığını görmekteyiz. Ayrıca “Sakin Şehirler” diye hitap ettiğimiz şehirler de günümüzde metropollerin boğucu ortamından bunalanlar için adeta sessiz şehir olarak karşımıza çıkmaktadır.
Sanayi Şehirleri
Sanayi şehirlerinin gelişiminde sanayi tesislerinin yoğun olması etkili olmuştur. Sanayi şehirlerinde aynı zamanda ulaşım ve ticaret de gelişmiştir.
Marmara’da: İstanbul, İzmit, Adapazarı, Edirne, Lüleburgaz, Çorlu, Bursa, Balıkesir
Ege’de: İzmir, Uşak, Denizli, Manisa
Batı ve Orta Karadeniz’de: Samsun, Karabük, Ereğli, Turhal
İç Anadolu’da: Ankara, Eskişehir, Konya, Kayseri, Kırıkkale
Akdeniz’de: Adana, İskenderun
Güneydoğu’da: Gaziantep, Batman
Tarım Şehirleri
Türkiye’de küçük şehir gruplarının tamamına yakını tarım şehridir. Çünkü buralarda yaşayan nüfusun % 70 – 80’i geçiminin tamamını tarımla sağlar. Bu şehirler genellikle verimli ovalarda kurulmuş ve gelişmişlerdir. Ödemiş (İzmir), Söke (Aydın), Turgutlu (Manisa), Nazilli (Aydın), İnegöl (Bursa), Suluova (Amasya), Iğdır, Rize, Ardahan, Bayburt, Tunceli, Yozgat, Çorum, Bilecik tarım şehirlerine örnek gösterilebilir.
Liman Şehirleri
Kara ve deniz ticaretinin kavuşum noktaları olan limanlar yük ve yolcu taşımacılığında önemli bir yere sahiptir. Ancak limanların gelişmesi ard bölgenin (hinterlandının) genişliğine bağlıdır. Hinterland ise yer şekillerine bağlıdır. Çünkü limana ulaşımın kolay olması ancak yer şekillerinin özelliklerine bağlıdır.
Örneğin; dağların kıyıya dik uzanması nedeni ile ulaşımın kolay olduğu İzmir, hinterlandı geniş olan limanlarımızdandır. Sinop Limanı, gerisinde kıyıya paralel uzanan dağlar hinterlandı daralttığı için gelişmemiştir. Ticaret hacmi ve iş yoğunluğu bakımından en önemli liman şehri İstanbul’dur. İzmir, Mersin, İskenderun, Trabzon, Samsun, Zonguldak diğer önemli liman şehirleridir.
İdari Şehirler
Bir devletin hükümet ve parlamentosunun yerleştiği, devlet başkanının oturduğu siyasi ve idari merkeze başkent denir. Başkentlerde hâkim fonksiyonlar, idari hizmetler olmakla birlikte diğer hizmetler de toplanmıştır. Örneğin Ankara.
Askerî Şehirler
Savunma ya da stratejik nedenlerle bazı kentler askerî merkez hâline gelir. Sarıkamış, Çorlu, Gölcük buna örnek şehirlerimizdir.
Madencilik Şehirleri
Çeşitli madenlerin çıkarılması ve bunların işlenmesinde önemli paya sahip olan şehirlerdir. Zonguldak, Batman, Soma, Murgul, Elbistan, Seydişehir buna örnek olarak gösterilebilir.
Turizm Şehirleri
Ülkemizde bazı şehirler gelirinin önemli bir kısmını turizmden sağlamaktadır. Turizm sayesinde şehirde; ulaşım, ticaret ve inşaat sektörleri de gelişmektedir. Örneğin Antalya, Fethiye, İzmir.
Ticaret Şehirleri
Ticaret, her şehrin önemli fonksiyonlarındandır. Ancak bazı şehirlerde ticaret, şehrin ana fonksiyonu hâline gelmiştir. Ticaret şehirleri aynı zamanda ulaşımın geliştiği şehirlerdir. Örneğin İstanbul, İzmir, Ankara, Antalya, Trabzon, Samsun.
Sakin Şehirler
Cittaslow (Yavaş Şehir), İtalya’nın dört küçük şehrinin belediye başkanlarının 1999 yılında bir araya gelerek kurdukları bir oluşumdur. Cittaslow hareketinin kuruluş amacı, şehirlerin kendi kimliklerine sahip çıkarak küreselleşme sonucu ortaya çıkan birbirine benzeme ve aynılaşmanın önüne geçilmesidir. Şehirlerin yönetilirken yerel yemeklerine, yöresel mimarisine, gelenek ve göreneklerine, zanaatlarına ve esnaflarına sahip çıkılması bu oluşumun kriterleri arasında yer alır. Cittaslow Birliği’ne Türkiye’den de 17 şehir sakin şehir unvanına sahip olmuştur.
Bilgi:
Muğla’da Köyceğiz ve Ula ilçesine bağlı olan Akyaka
Isparta’da Eğirdir ve Yalvaç
Sinop’ta Gerze
Çanakkale’de Gökçeada
Şanlıurfa’da Halfeti
Ordu’da Perşembe
Artvin’de Şavşat
İzmir’de Seferihisar
Sakarya’da Taraklı
Erzurum’da Uzundere
Kırklareli’nde Vize
Aydın’da Yenipazar
Bitlis’te Ahlat, Bolu’da Göynük ve Mudurnu yerleşmeleri Türkiye’nin sakin şehir unvanına sahip yerleridir.
