Bu konu ile Türkler’in Anadolu’yu yurt edinme sürecini XI ve XIII yüzyıllar kapsamında analiz edeceğiz.
Kavramlarımız
Külliye: Bir cami çevresinde medrese, aşevi, kütüphane, hamam vb. binalardan oluşan yapılar topluluğudur.
Darüşşifalar: Günümüzdeki sağlık merkezleri (hastane, sağlık ocağı) ve sağlık meslek liseleri, tıp fakültelerinin işlevlerini görmüşlerdir.
Haçlılar (Haçlı Ordusu): Hristiyanların lideri Papa tarafından oluşturulan askeri birliklerdir.
Anadolu’ya ilk akınlar Hun Türkleri zamanında olmuş fakat yerleşme amacı taşımıyordu.
Anadolu’yu keşif (tanımak) amaçlı akınlar Tuğrul bey zamanında yapılmaya başlanmıştır.
Tuğrul Bey;
- Yeni otlak ve verimli araziler bulmak
- Halkını rahat yaşatmak
- Cihan hakimiyeti
gibi sebeplerden ötürü Anadolu’ya akınlar düzenlemeye başladı. Bu akınları durdurmak isteyen Bizans devleti, Erzurum’un Pasinler ovasında Büyük Selçuklu Devleti’yle Pasinler Savaşı’nı (1048) başlattı.
Bu savaş sonucunda;
- Büyük Selçuklu devletinin zaferiyle sonuçlandı.
- Van’dan Trabzon’a kadar olan yerler alındı.
- Bizans ile yapılan ilk savaş olup, Anadolu’ya yerleşmede tarihi bir adım atılmış oldu.
Not: Tuğrul Bey öldükten sonra yeğeninin devletin başına geçmesi “Devlet Hanedanın Ortak Malıdır” anlayışının kanıtıdır. Bu durum taht kavgalarına yol açmanın yanı sıra devletin zayıflayıp yıkılmasına sebep olmaktadır.
Tuğrul Bey’in çocuğu olmadığı için öldükten sonra Selçuklu tahtına yeğeni Alparslan geçti, Selçuklu tahtına geçen ikinci hükümdardır. Vakit kaybetmeden amcasından kalan işleri tamamlamak için Anadolu fetihlerine girişti.
Bunun sonucunda Muş’ta Malazgirt Savaşı (1071) yapıldı.
Bu savaş sonucunda;
- Alparslan komutasındaki Selçuklular büyük bir zafer elde etti.
- Anadolu’nun kapıları Türklere tamamen açıldı.
- Türkiye Tarihi başladı,
- Haçlı Seferlerine neden oldu.
- İslam ve Türk kültürü Anadolu’ya yayılmaya başladı.
- Alparslan komutanlarına Kılıç Hakkı vererek Anadolu’ya gönderdi. Böylece Anadolu’da 1. Beylikler dönemi başladı.
Açıklama:
- Haçlı Seferleri 1096-1272 yılları arasında Papa’nın talebi ve vaatleri üzerine Müslümanların elindeki kutsal toprakları (Kudüs, Antakya vb.) ele geçirmek ve kontrol altında tutmak için düzenledikleri akınlardır. 4 adet Haçlı Seferi Türkler üzerine düzenlenmiştir.
- l. Haçlı Seferi sonucu Urfa, İznik, Antakya ve Kudüs kaybedildi. Fakat daha sonraki zamanlarda bu kaybedilen yerler tekrar alındı.
- Kudüs’ün Selahattin Eyyübi tarafından tekrar geri alınması, lll. Haçlı Seferi’ne neden olmuştur. Kudüs, Haçlılar tarafından bir daha ele geçirilememiştir.
