1. Popülasyonun Üreme Potansiyeli :
Belirli bir büyüme sınırına gelen canlının, neslini devam ettirmek üzere kendine benzer yeni canlıları meydana getirmesine üreme denir. Bu nedenle popülasyonda üreme engeli olmayan canlıların sayısı popülasyonun büyümesini olumlu etkilerken doğurgan olmayan kısır canlılar ise popülasyonun küçülmesine neden olur.
2. Yaşama Alanı :
Bir popülasyonun ihtiyaç duyduğu tüm koşullar sağlandığında büyümesiyle beraber bir süre sonra alanın yetersiz kalması rekabeti doğuracağından popülasyon dengelenecektir.
3. Besin :
Hayvan popülasyonları yeterli besin bulunan, bitki popülasyonları ise besin üretebileceği ortam koşullarında büyüme gösterirler.
4. Avcı Sayısı :
Bir popülasyonu besin kaynağı olarak kullanan başka bir popülasyondaki bireylerin yani avcıların sayısal artışı besin kaynağı olan popülasyonun küçülmesine hatta ortamdan yok olmasına neden olabilir.
5. Göçler :
Canlılar besin kıtlığı, rekabet, iklim değişikliği gibi bir çok nedenden dolayı yaşama alanlarını terk edebilirler.
Aynı tür bireylerin mevcut popülasyona dahil olmasına içe göç, mevcut popülasyondan canlıların ayrılmasına ise dışa göç adı verilir. İçe göçler popülasyonun büyüklüğünü artırırken dışa göçler azaltır.
6. İklim Değişikliği :
Canlıların üremeleri mevsimsel farklılıklara göre düzenlenir. Birçok canlı mevsimsel değişikliklere göre üreme ve beslenme bölgelerine göç ederler. Leyleklerin sonbaharda sıcak bölgelere göç etmesi veya somon balıklarının üremek için atalarının yaşadığı nehirlere göç etmesi bu duruma örnek verilebilir. Bu nedenle iklimsel değişiklik canlıların göç zamanlarında yanılmalarına etki ettiği için popülasyonun büyüklüğü de bu durumdan zarar görebilir.
7. Çevre Kirliliği
Ekosistemdeki dengeyi bozan faktörlerin başında; cıva, kurşun, alüminyum gibi zehirli atıklar, doğal yakıtların yanmasıyla çıkan zehirli gazlar, nükleer denemeler, fabrika atıkları ve zararlılar için kullanılan böcek öldürücü ilaçlar gelmektedir. Bu maddeler canlıların vücudunda birikerek üreme potansiyellerini ve yaşamlarını tehdit etmektedir. Bu durumun ortadan kalkmaması veya kontrol altına alınamaması popülasyonların küçülmesine hatta nesillerinin tükenmesine yol açmaktadır.
Popülasyondaki Aşırı Büyümenin Olası Sonuçları
Popülasyonların büyümesi hem o popülasyonu oluşturan türün özelliklerine hem de çevresel faktörlere bağlı olarak değişir.
Popülasyon büyüklüğünü etkileyen bu faktörlerin optimum düzeyde olması popülasyonun büyümesine yol açar. Fakat bu büyümenin getirdiği bazı olumsuz durumlarda söz konusudur. Bunların başında besin sıkıntısı ve yaşama alanının daralması gelir. Popülasyondaki birey sayısının artışı canlı başına düşen alan ve besini azaltacağından popülasyondaki canlılar arasında rekabet başlar. Rekabet sonucu canlılardan
bazıları ölür veya göç etmek zorunda kalır, böylece popülasyon kendini dengelemeye doğru gelişim gösterir.
Yeterli besin bulunan ve avcı tehdidi olmayan popülasyonlarda da aşırı büyümenin önüne, canlıların içgüdüsel davranışları geçer. Besin ve avcı tehdidinin olmaması popülasyonun hızlı artışına yol açar buna paralel olarak yine birey başına düşen yaşama alanı daralır. Yaşama alanının azalması bireylerin strese girmelerine neden olur. Popülasyondaki strese bağlı üreme isteği azalır.
Bunların dışından popülasyondaki canlıların metabolizmaları sonucu açığa çıkan metabolik atıkların ortamda birikimi de aşırı büyümenin sonuçlarındandır. Bu birikim zehir etkisi yaratarak popülasyondaki canlıların bazılarının ölümüne neden olur ve popülasyonun dengelenmesi sağlanır.
