Mekansal Verilerin Haritaya Aktarılması

Mekânsal veriler haritaya aktarılırken belirli semboller kullanılır. Bu semboller nokta, çizgi ve alandır.

Nokta: Bu yöntem özellikle şekli ve sınırları çok küçük veriler için kullanılır. Ağaçlar, deprem alanları, tepe noktaları gibi.

Çizgi: Alan olarak gösterilemeyen ve birbirini izleyen veriler için kullanılır. Yollar ve akarsular gibi.

Alan: Sınırları belli olan alansal veriler için kullanılır. Denizler, göller, tarım alanları gibi.

UYARI: Uydu fotoğrafları atmosferin dışındaki uydulardan elde edilen görüntülerdir. Hava fotoğrafları ise uçaklardan çekilen görüntülerdir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Soru

Mekansal verilerin haritalara aktarılması sürecinde, gerçek dünyadaki nesnelerin ve olayların küçültülerek kağıt veya dijital ortamda gösterilmesine ne ad verilir?

A) Genelleme B) Projeksiyon C) Ölçek D) Sembolizasyon

Doğru Cevap: C) Ölçek

Çözüm: Ölçek, haritadaki birim uzunluğun gerçek arazideki kaç birim uzunluğa karşılık geldiğini gösteren orandır. Haritalar, gerçek dünyayı belirli bir oranda küçülterek gösterdiği için, bu küçültme oranına “ölçek” denir. Genelleme, harita üzerindeki detayların sadeleştirilmesi; projeksiyon, küresel yüzeyin düzleme aktarılması; sembolizasyon ise haritadaki unsurları temsil eden işaretlerdir.

---

2. Soru

Aşağıdakilerden hangisi, mekansal verilerin haritalara aktarılmasında kullanılan bir ‘uzaktan algılama’ yöntemi değildir?

A) Hava fotoğrafları B) Uydu görüntüleri C) GPS (Küresel Konumlandırma Sistemi) D) Lidar (Işık Tespiti ve Uzaklık)

Doğru Cevap: C) GPS (Küresel Konumlandırma Sistemi)

Çözüm: Uzaktan algılama, bir nesneye fiziksel olarak dokunmadan onun hakkında bilgi toplama yöntemidir. Hava fotoğrafları, uydu görüntüleri ve Lidar, bu tanıma uyan ve uzaktan veri toplayan yöntemlerdir. GPS ise, uydular aracılığıyla konum belirlemeye yarayan bir sistemdir; doğrudan bir yerden veri algılamak yerine, mevcut konumun koordinatlarını sağlar. Bu nedenle uzaktan algılama yöntemi olarak kabul edilmez.

---

3. Soru

Haritalar üzerinde eğimin ve yüksekliğin gösterilmesinde kullanılan, aynı yüksekliğe sahip noktaları birleştiren çizgilere ne ad verilir?

A) İzoterm B) İzobar C) Eşyükselti eğrisi (İzohips) D) İzobat

Doğru Cevap: C) Eşyükselti eğrisi (İzohips)

Çözüm: Eşyükselti eğrileri veya izohipsler, topografik haritalarda aynı deniz seviyesi yüksekliğine sahip noktaları birleştiren kapalı eğrilerdir. Bu eğriler, yeryüzü şekillerinin (dağlar, vadiler, tepeler vb.) harita üzerinde gösterilmesini sağlar. İzoterm aynı sıcaklık, izobar aynı basınç, izobat ise deniz ve göllerde aynı derinlikteki noktaları birleştiren eğrilerdir.

---

4. Soru

Harita çiziminde kullanılan ‘Projeksiyon’ yöntemlerinin temel amacı nedir?

A) Haritanın renklerini belirlemek B) Gerçek dünya yüzeyini üç boyutlu olarak sunmak C) Küresel yüzeydeki bozulmayı en aza indirerek düzlem üzerine aktarmak D) Harita üzerindeki sembolleri standartlaştırmak

Doğru Cevap: C) Küresel yüzeydeki bozulmayı en aza indirerek düzlem üzerine aktarmak

Çözüm: Dünya küresel bir şekle sahipken, haritalar düz bir yüzey üzerine çizilir. Küresel bir yüzeyi düzleme aktarırken kaçınılmaz olarak bazı bozulmalar (alan, şekil, uzaklık, açı) meydana gelir. Projeksiyon yöntemleri, bu bozulmaları belirli bir amaca (örneğin, alanları korumak veya açıları korumak) göre en aza indirmeyi hedefler. Diğer seçenekler projeksiyonun amacı değildir.

---

5. Soru

Haritalarda kullanılan lejant (açıklamalar) bölümünün temel işlevi nedir?

A) Haritanın hangi yıl çizildiğini belirtmek B) Haritadaki ölçeği göstermek C) Harita üzerindeki işaret ve sembollerin ne anlama geldiğini açıklamak D) Haritanın kuzey yönünü belirtmek

Doğru Cevap: C) Harita üzerindeki işaret ve sembollerin ne anlama geldiğini açıklamak

Çözüm: Lejant, haritada kullanılan tüm sembollerin, renklerin, çizgilerin ve işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren bir anahtar veya sözlüktür. Bu sayede haritayı okuyan kişi, harita üzerindeki bilgileri doğru bir şekilde yorumlayabilir. Haritanın yapım yılı, ölçeği ve kuzey oku genellikle lejanttan ayrı olarak haritanın diğer bölümlerinde yer alır.