MANZUME VE ŞİİR
Vezinli ve kafiyeli manzum parçalara “manzume” adı verilir.
Biçim bakımından şiire benzer ama tema ve temayı işleyiş bakımından şiirden farklıdır.
Manzumede, genellikle düz yazı ile anlatılması gereken bir olay veya konu şiirle anlatılır.
Manzumeler düz yazıya çevrilebilir, şiir düz yazıya çevrilemez, şiir düz yazıya çevrildiğinde büyüsünü kaybeder.
Manzumede olay, şiirde duygu ön plandadır.
Manzum Hikâye
Manzum şekilde yazılmış anlatmaya dayalı metinlere verilen addır.
Manzum hikâyede olay örgüsü, kişi, zaman ve mekân (yer) unsurları vardır.
Karşılıklı konuşmalara yani diyaloglara yer verilir.
Kafiye, ölçü ve redif gibi ögelere yer verilir.
Divan edebiyatındaki mesneviler, birer manzum hikâye örneğidir.
Manzum hikâyelerde daha çok öğretici konular, akılda kolay kalınması istenen düşünceler işlenmiştir.
Manzum hikâyelerde, estetik kaygı yoktur.
Manzum hikâye, şiir ile düz yazının kimi özellikleriyle yazılan karma bir türdür.
Edebiyatımızda Tevfik Fikret ve Mehmet Akif manzum hikâye türünde başarılı örnekler vermiştir. Tevfik Fikret’in “Balıkçılar”, “Hasta Çocuk”, “Ramazan Sadakası”; Mehmet Akif’in “Küfe”, “Mahalle Kahvesi”, “Köse İmam”, “Seyfi Baba” adlı eserleri türün önemli örnekleridir.
Manzume ile şiirin karşılaştırılması
Manzume
Anlatılanlar, düz yazıyla da anlatılabilir.
Olay örgüsü vardır.
Toplumsal konular, yaşanmış ya da yaşanabilecek olaylar hâkimdir.
Sözcükler, genellikle gerçek anlamıyla kullanılır.
Edebi sanatlara pek yer verilmez.
Genellikle didaktik metinlerdir.
Sanal kaygısı güdülmez.
Ölçü, uyak vardır.
Ahenk unsurlarına yer verilir.
Şiir
Anlatılanlar, düz yazıyla ifade edilemez.
Olay örgüsü yoktur.
Bireysellik, duygu, çağrışım ve imgeler ön plandadır.
Sözcükler, genellikle yan ve mecaz anlamıyla kullanılır.
Edebi sanatlara çokça yer verilir.
Genellikle lirik metinlerdir.
Sanat kaygısı ön plandadır.
Ölçü, uyak vardır; ancak zorunlu değildir.
Ahenk unsurlarına yer verilir.
