Söze güzellik, canlılık katmak veya anlamı pekiştirmek amacıyla iki sözcüğün tekrarından oluşan söz gruplarına ikileme denir. Tekrar edilen bu sözlerde anlamca bir kaynaşma söz konusudur.
Serviler nazlı nazlı sallanıyordu.
Kasabaya aşağı yukarı on kilometre kaldı.
cümlelerindeki altı çizili sözler ikilemedir.
İkilemeler çeşitli şekillerde oluşturulabilir. Şimdi bunları inceleyelim.
- İkilemeler aynı sözcüğün tekrarıyla oluşabilir.
İnce ince, güzel güzel, hızlı hızlı, beyaz beyaz… - Yakın anlamlı sözcüklerin tekrarıyla oluşabilir.
Eş dost, doğru dürüst, yalan yanlış, sorgu sual… - Yansımaların tekrarıyla oluşabilir.
Şırıl şırıl, horul horul, cazır cuzur, patır kütür… - Sözcüklerden biri anlamsız olabilir.
Eski püskü, yırtık pırtık, bölük pörçük, para mara… - Sözcüklerin her ikisi de anlamsız olabilir.
Abur cubur, eften püften, eciş bücüş, ıvır zıvır… - Hâl ekleriyle oluşturulabilir.
Göz göze, yüz yüze, baştan aşağı, tepeden tırnağa…
Not: İkilemeleri oluşturan sözcüklerin arasına hiçbir noktalama işareti konmaz.
