Hikâye ve Romanda Kullanılan Bazı Anlatım Teknikleri
a) Diyalog Tekniği
- Diyalog, en az iki kişi arasında gerçekleşen karşılıklı konuşmadır. Eğer konuşma eylemi bir kişi tarafından, tek taraflı ve uzun biçimde yapılıyorsa “monolog” olarak adlandırılır.
- Diyalog tekniği daha çok tiyatro metinlerinde kullanılsa da roman ve hikâyede de kullanılır.
- Diyalog yöntemi romana ve hikâyeye çeşitli açılardan güç katmakta, roman ve hikâyenin edebi ve düşünsel dokusunu zenginleştirmektedir. Diyalogun basit ama temel işlevi, gizli olanı “aşikâr” kılmak, soyut olanı somutlaştırmaktır.
- Diyalog tekniği, özellikle olay ağırlıklı yani Maupassant tarzı hikâyelerde kullanılmıştır.
- Diyalog yönteminin roman ve hikâyeye birçok katkısı vardır.
Diyalog yöntemi
a) Olayın gelişiminde rol oynar.
b) Kahramanın psiko-sosyal özelliklerinin açıklanmasına yarar.
c) Anlatıma doğallık izlenimi verir.
d) Düşünce ve felsefelerin yansıtılmasını sağlar.
e) Farklı kişilerin bir araya gelmesini, farklı kültür ve üslupların ortaya çıkmasını sağlar.
b) Anlatma (Tahkiye) Tekniği
- Eski destan, masal ve efsane dönemlerinden modern romana geçmiş bir yöntemdir.
- Anlatma; anlatıcının birtakım olayları ve bu olaylar çevresindeki insanları, belli bir mekân ve zaman çerçevesinde okuyucuya nakletmesidir.
- Anlatma, bir sunma yani ifade etme biçimidir. Anlatmada, anlatıcının ağırlığı söz konusudur. Anlatıcı, hikâyeyi okuyucuya aktaran bir konumdadır ve hikâye ile okuyucu arasındadır ve tasarlanmış bir olayı okuyuculara aktarır. Anlatma yönteminde, anlatıcının mutlak egemenliği vardır ve anlatım sorunu, onun tasarrufuyla çözülür.
e) Gösterme Tekniği
- Gösterme; anlatıcının olayı anlatması değil, -adı üstünde olayın, hareketin, tavrın, durumun dil aracılığıyla göstermesi; okuyucunun gözünün önünde canlandırmasıdır. “Gösterme”, tiyatrodan alınmış ve genellikle “anlatma”
tekniği ile birlikte kullanılan bir tekniktir. - Anlatıcının ağırlığı “anlatma” tekniğine göre belirli oranda zayıflar ve anlatım daha nesnel ölçülerde gerçekleşir.
- Romanda kullanılan “diyalog” parçaları, gösterme tekniğinin tipik uygulamalarındandır.
d) Özetleme Tekniği
- Verilecek bilgi ile yapılacak tanıtmanın “özet” halinde sunulmasıdır. Bir zaman süresi içinde çeşitli yerlerde olan bir seri olayı genel çizgileriyle okuyucuya ileten bir tekniktir.
- Biraz unutkan okuyucuyu uyarmak, geride kalan olayları ona hatırlatmak için bu teknik özellikle 19. yüzyılda kullanılmıştır.
