Ekonomik Faaliyetlerin Temel Özellikleri 10. Sınıf Coğrafya

EKONOMİK FAALİYETLER

İnsanoğlu varoluşundan bugüne kadar çeşitli ekonomik faaliyetlerde bulunmuştur. Önceleri hayvan gücünden faydalanan insanlar zamanla su gücünü, rüzgâr gücünü, buhar enerjisini keşfetmiş, petrolle ve elektrik enerjisiyle çalışan araçları icat etmişlerdir.

1. Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlenmesi

İnsanlar binlerce yıl boyunca geçimlerini tarım, hayvancılık ve ticaretten sağlamışlardır. Ticaret yapmak için de ulaşım sistemlerini kurmuşlardır. İlk önceleri kara yoluyla gerçekleşen ulaştırma faaliyetlerinde zamanla deniz ulaşımı da önemli bir yer tutmuştur.

On yedinci yüzyılda gerçekleşen Sanayi Devrimi’yle üretimde büyük artışlar olmuştur. Böylece evsel ve atölye tipi sanayiden, yoğun iş gücünün yerini makinelere bıraktığı modern sanayiye geçilmiştir. Sanayinin gelişmesinin tarım başta olmak üzere diğer ekonomik sektörlere de önemli yansımaları olmuştur. Tarımda makineleşme ekilen alanların genişlemesine ve üretim miktarının artmasına neden olmuştur. Bu sayede ihtiyaç fazlası üretim farklı pazarlara ulaştırılarak ticaretin de gelişmesini sağlamıştır.

Bilgisayar ve iletişim teknolojisinde yaşanan gelişmeler iletişimi kolaylaştırmış ve farklı kültürler arasındaki etkileşimi artırmıştır. Böylece dünyanın herhangi bir yerinde üretilen bilgi ve teknolojiler kısa sürede geniş alanlara yayılmaya başlamıştır. Bu kolaylık finans kaynaklarının yönetimini kolaylaştırmış, para ve sermaye akışının hızlanmasıyla dünyanın her yerinde faal olan küresel şirketler ortaya çıkmıştır.

Geçmişten günümüze insanların ihtiyaçlarında çeşitlenmeler artmıştır. Önceleri tarım, hayvancılık ve ticaretle geçinen insanoğlu bugün bu faaliyetlerin yanına sanayi, ulaşım, bankacılık, güvenlik, iletişim vb faaliyetleri eklemiştir. Ekonomik faaliyetler kapsamları ve geçilen aşamalar bakımından beş gurup altında toplanır.

a. Birincil Faaliyetler

Bu gurupta insanlığın en eski ekonomik faaliyetleri arasında yer alan tarım, hayvancılık, madencilik, ormancılık, balıkçılık gibi, doğrudan doğal ortama bağlı olarak sürdürülen faaliyetler yer alır. Bu faaliyetler ham madde üretimine yönelik olarak gerçekleştirilmektedir. Ülkelerin gelişmesine bağlı olarak bu sektörlerde çalışanların oranı giderek azalmaktadır.

b. İkincil Faaliyetler

Birincil faaliyetlerle elde edilen ham maddelerin işlenerek kullanılabilecek hale getirildiği sanayi faaliyetleri bu guruptadır. Bazı tarihi çağlar buradaki üretim faaliyetlerine göre isimlendirilmiştir (Taş Çağı, Maden Çağı gibi). Giyim, gıda, kimya, metalürji, orman ürünleri sanayisi, inşaat ve enerji üretimi ikincil ekonomik faaliyetlerin kapsamındadır.

c. Üçüncül Faaliyetler

Hizmet sektörü olarak da bilinen eğitim, sağlık, ulaşım, ticaret, turizm, bankacılık, pazarlama, sigortacılık, basım-yayın, avukatlık, muhasebe gibi, doğadan ürün elde edilmeyen ve atölye ya da fabrikada üretim yapılmayan faaliyetlerdir. Ülkelerin gelişme düzeyine bağlı olarak günümüzde en fazla gelişme gösteren sektördür.

d. Dördüncül Faaliyetler

Üçüncül faaliyetlerle benzer olmakla beraber, donanım-yazılım hizmetleri, çevrimiçi hizmetler, reklam yayıncılığı, grafik tasarımı, ağ (network) uzmanlığı, danışmanlık ve rehberlik gibi, hizmetler sektörünün daha ileri düzeydeki faaliyetlerini kapsar. Coğrafi bilgi sistemlerinin ortaya çıkmasıyla bu faaliyetler daha fazla gelişmiştir.

e. Beşincil Faaliyetler

Dördüncül faaliyetlerden elde edilen bilgileri işlemeye, karar vermeye ve yürütmeye dayalı sektördür. Kamu-özel sektör yöneticiliği, icra kurulu başkanlığı ile ülke yönetimi bu guruptadır.