1. XV ve XVI. yüzyıllarda Avrupa’da ortaya çıkan bir keşif hareketidir. Deniz yoluyla yapılan bu keşiflerde yeni adalar ve kıtalar keşfedilmiştir.
Coğrafi Keşiflerin Nedenleri;
a. Haçlı Seferleri sırasında Avrupa’ya taşınan pusulanın sapma açısının Kristof Kolomb tarafından tam olarak hesaplanması sayesinde denizcilerin okyanuslara açılma korkularının sona ermesi.
b. Okyanuslara dayanıklı büyük gemilerin inşaa edilmesi. (kavarel)
c. Dünya coğrafyası hakkında ayrıntılı bilgi içeren İslam medeniyetlerine ait coğrafya kitaplarının Haçlı Seferleri ile Avrupa’ya taşınması
d. Dünyanın en önemli ticaret yollarının (İpek ve Baharat Yolları) Osmanlı Devleti’nin elinde bulunması ve Avrupa’nın Doğu’nun zenginliğine doğrudan ulaşmak istemesi.
e. Avrupalı Hristiyanların dinlerini yayma düşünceleri.
3. Yapılan keşiflerle; 1487’de Portekizli kaşif Bartelmi Diaz Afrika’nın en güneyi olan Fırtınalar Burnu’nu (Ümit Burnu) keşfetti.
4. İtalyan kökenli olup ancak Portekizli bir denizci olan Vasko dö Gama 1498’de Müslüman olan İbn-i Macit’le beraber Ümit Burnu’nu dolaşarak Hindistan yolunu keşfetti.
5. 1492 yılında İspanyol denizci Kristof Kolomb Amerika kıtasına ulaştı (Antil adaları), ancak burayı Hindistan zannetti. Bu kıtaya 1507 yılında Ameriko Vespuçi gelerek buranın yeni bir kıta olduğunu anladı ve bu yeni kıtaya Portekizli kaşif Ameriko’nun adı verildi.
6. Yine bir Portekizli olan Macellan ve Del Kano dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlamak için 1519 yılında Portekiz’den yola çıkarak sürekli batıya doğru ilerledi, ancak Filipinlerde Macellan ölünce Del Kano bu seyahate yalnız devam ederek 1522’de tamamladı. Böylece dünyanın yuvarlak olduğu 3 yıllık bir geziyle ispatlandı.
Coğrafi Keşiflerin Sonuçları;
1. Yeni adalar, kıtalar ve okyanuslar keşfedildi. keşifleri yapan İspanyol ve Portekizler doğu ve güney topraklarında ilk sömürge imparatorluklarını kurdular.
2. Keşfedilen kıtaların her türlü zenginliği Avrupa’ya taşınmaya başlandı. (altın, gümüş, tütün, kakao, vanilya… gibi)
3. Haçlı Seferleri’yle önem kazanan Akdeniz limanları, yeni yolların bulunmasıyla önemini yitirdi. Atlas Okyanusu ve limanları ise önem kazandı.
4. Gemicilere destek veren tüccarlar (Burjuvalar) sınıfı zenginleşti.
5. İpek ve Baharat Yolları önemini yitirdi. Bu durum İslam ülkelerinde ekonomik sıkıntıya yol açtı.
6. Kilisenin yıllardır halka söylediklerinin yalan olduğu anlaşıldı. (Dünyanın tepsi gibi düz olduğu, denizlerde ejderhaların bulunduğu … gibi)
7. Hristiyanlık dini yayıldı.
8. Doğu’nun zenginliklerine (altın – gümüş) ulaşan Avrupa’nın Osmanlı Devleti’ne olan bağlılığı azaldı. Osmanlı para birimi olan akçe değer kaybetti.
Uyarı: Osmanlı Devleti Coğrafi keşiflerin olumsuz sonuçlarına karşı şu çalışmaları yaptı;
1. Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Hint Deniz Seferlerine çıkıldı, ayrıca Fransa’ya kapitülasyonlar verildi.
2. Sokullu Mehmet Paşa Süveyş Kanalı Projesini hazırladı, ancak kanal 1869’da açılabildi.
3. Yine Sokullu Don – Volga Kanal Projesini hazırladı, (İpek Yolunu canlandırmak için) ancak bu proje yarım kaldı.
