BURUN
Koku alma organıdır. Koku alma duyusu çabuk yorulur. Bu durum insanı kötü kokulara karşı korur.
Her iki burun boşluğunun üst tarafında koku alma alanı olan sarı bölge vardır. Bu bölgede koku reseptörleri vardır.
Burun boşluğu mukus salgısı yapan epitel hücreleri ile döşenmiştir.
Mukus salgısı burun boşluğunun duvarını ve burada bulunan kılları nemli tutar. Bu sayede solunan havanın temizlenmesi, nemlendirilmesi ve ısıtılması sağlanır.
Sinir hücrelerinin genişlemiş dendritlerine koku çomakçıkları denir.
Koku reseptörleri kalbur kemiğinden geçerek koku soğancığına girer.
Koku reseptörleri sadece mukus içinde eriyerek kendisiyle temas edebilen maddelerle uyarılabilir.
DİL
Tat alma organıdır.
Tat alma tomurcukları, dil üzerindeki papilla adı verilen yapılarda bulunur.
Tat alma mekanizması, koku alma mekanizmasına benzer şekilde çalışır. Tükürük sıvısında eriyen tat verici maddeler, tat tomurcuklarındaki reseptör moleküllerle reaksiyona girer ve reseptör hücrelerini uyarırlar. Tat tomurcuklarındaki sinirlerde impulslar başlar. Meydana gelen uyartılar sinirlerle beyine taşınır ve tat duyusu alınmış olur.
Tadın algılanmasında kokunun, rengin ve sıcaklığın önemi büyüktür. İnsan tarafından ayırt edilen tatlar genel olarak; tatlı, acı ekşi, tuzlu olmak üzere 4 ana grupta toplanır. Dilin arka kısmında acıya yoğunlaşmış, arka yanda ekşiye yoğunlaşmış, ön yanda tuzluya, ön ucunda tatlıya yoğunlaşmış tat tomurcukları bulunmaktadır.
Örnek Sorular:
Burnun yapısı ve özellikleriyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) İki delikli olması kokunun hangi yönden geldiğini anlamaya yarar.
B) Düşük ve yüksek yoğunluktaki maddelere aynı tepkinin verilmesini sağlar.
C) İç yüzeyindeki kılcal damarlardaki karı havayı ısıtır.
D) İç yüzeyindeki kıllar ve mukus havayı süzer.
E) İç yüzeyindeki mukus maddenin çözünmesini sağlar.
Aşağıdakilerden hangisi, bir maddenin tadının algılanmasında burunla dilin birlikte rol aldıklarını kanıtlar niteliktedir?
A) İkisinin de kimyasal maddelerle uyarılması
B) Burnun tıkalı olduğunda besinin tadının algılanmaması
C) Mukusta çözünen maddenin kokusunun alınabilmesi
D) Tükürükte çözünen maddenin tadının alınabilmesi
E) Eşik değerin altındaki madde miktarının impulslara neden olmaması
