Bitkisel Hormonlar
Hormonlar mesaj taşıyıcı moleküllerdir. Örneğin su sıkıntısı durumunda bitkide üretilen absisik asit hormonu stomalara kapanması için mesaj getirir. Böylece stomalar kapanarak bitkide su kaybı engellenir.
Hayvanlarda hormonlar özelleşmiş bezler (hipofiz bezi v.s) tarafından üretilirken bitkilerde hormonlar kök, gövde, yaprak ve meyve gibi yapılarda üretilir. Hayvanlarda hormonlar hedef organa kan yoluyla taşınırken bitkilerde hormonlar ksilem ya da floem ile taşınır.
Bitkilerde hormonlar hücre bölünmesi, çiçek açma, terleme, yaprak dökümü, meyve olgunlaşması ve tropizma (yönelme) hareketlerinin gerçekleşmesinde etkilidir Bitkisel hormonların 5 çeşidi vardır.
- Oksin —> Büyümeyi arttırıcı
- Giberellin —> Büyümeyi arttırıcı
- Sitokinin —> Büyümeyi arttırıcı
- Etilen —> Büyümeyi engelleyici
- Absisik asit (ABA) —> Büyümeyi engelleyici
Oksin
Bitkilerin özellikle büyüme bölgelerindeki (kök ve gövde ucu) hücreler tarafından sentezlenir. Oksin, hücre bölünmesini hızlandırır ve bitkinin yönelmesinde (tropizma) görev alır. Doğrudan ışık gelen tarafta oksin az, ışık gelmeyen tarafta oksin çok olur. Böylece ışık gelmeyen taraf oksin sayesinde daha çok büyür ve bitki ışığa doğru yönelir. Oksin, büyüme, gelişme, yapraklanma, çiçek açma ve meyve oluşumunda görev alır. Oksin hormonunun çok salgılanması, etilen hormonunun üretimini uyardığı için büyümeyi engeller.
Giberellin
Hücre bölünmesini ve çiçek açmayı teşvik eder. Tohumun çimlenmesini uyarır. Yani tohumun uyku halinden çıkmasını sağlar.
Sitokinin
Hücre bölünmesini uyarır. Yapraklann sararıp dökülmesini önler. Yaşlanmayı geciktirici hormondur.
Etilen
Bitkiler kuraklık, su baskını ve enfeksiyon gibi streslere karşı etilen üretir. Etilen yaprakların sararıp dökülmesini sağlar. Etilen meyvelerin olgunlaşmasını ve tatlanmasını sağlar. Nişasta ve organik asitlerin glikoza dönüşmesini sağlar böylece meyve tatlanır ve olgunlaşır. Ancak olgunlaşma tamamlandıktan sonra etilen üretimi devam ederse meyve çürür. Etilen gaz şeklinde olduğu için hem üretildiği bitkiyi hem de çevresindeki bitkileri etkiler.
*Bitkilerin doğal olarak ürettiği hormonlar insan sağlığı için hiçbir tehdit oluşturmazken sentetik olarak üretilen hormonlar insan sağlığını olumsuz yönde etkiler Örneğin kışın seracılıkla üretilen domates gibi bitkiler daha yeşilken kopan/ır ve daha sonra sebze depolannda sentetik etilen hormonuyla kızarması sağlanır
Absisik asit (ABA)
Stomaları kapatarak aşırı su kaybını önler. Uygun olmayan koşullarda tohumun çimlenmesini engeller. Yani tohumda uyku halinin (dormansi) devam etmesini sağlar. Çevresel şartlar çimlenme için uygun hale geldiğinde absisik asit seviyesi düşer, giberellin miktarı artar ve tohum çimlenir.
