Azınlık İsyanları Karşısında Osmanlı Devleti
1804 Sırp İsyanı ve 1821 Mora İsyanı özellikle Rusya’nın Balkanlar’da nüfuz alanı yaratmasına ortam hazırlarken; batılı devletler, Osmanlı Devleti’ni siyasal baskı altına almak için bu isyanları kullanmışlardır.
XIX. yüzyıl boyunca Osmanlı azınlık isyanları sonucu dağılma tehdidi ile karşı karşıya kalmış, siyasal varlığını koruma ve sürdürme adına batılı devletlerle ilgili yaşadığı sorunları batılı devletlerle görüş birliği içinde olmaya özen göstererek çözmeye çalışmıştır.
XIX. yüzyılda Osmanlı’da Yaşanan Sorunlar ve Gelişmeler Sırp İsyanı (1804)
XVIII. yüzyıl boyunca Balkan coğrafyasında yaşanan sorunlar ile Fransa ihtilal fikirlerinin etkisiyle çıkan Sırp İsyanını Osmanlı Devleti sert bir şekilde bastırmıştır.
Balkanlarda nüfuz alanları kurmak isteyen Rusya, Sırp İsyanını bahane ederek Osmanlı’ya savaş ilan etmiş ve Sırp İsyanı, 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı’na neden olmuştur.
Mora (Rum) İsyanı (1821)
- 1820’de Eflak İsyanıyla sonuç alamayan Rum tebaa, 1821’de Mora’da yeni bir ayaklanma başlatmıştır.
- Osmanlı Devleti, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan aldığı yardımla isyanı bastırabilmiştir.
- Girit ve Mora valilikleri karşılığında Mısır Valisi’nden alınan yardım sonrası Osmanlı Devleti, Mehmet Ali Paşa’ya Girit ve Mora valiliklerini vermemiştir.
- Osmanlı Devleti’nin bu tutumu, Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın İsyanına neden olmuştur.
- Mısır Valisi’nin yardımıyla isyanını bastırılmasına, Rusya başta olmak üzere İngiltere ve Fransa memnun olmamıştır.
- 1826’da Petersburg Protokolü adı ile Osmanlı’ya verilen ültimatoma Osmanlı padişahı II. Mahmut sert cevap vermiş ve bu durum Osmanlı-Rusya Savaşı’na ortam hazırlamıştır.
- 1827’de İngiltere, Fransa ve Rusya donanmaları Navarin’de Osmanlı donanmasını yakmış ve Mora, savunmasız kalmıştır.
- 1828 – 1829 Osmanlı – Rus Savaş çıkmış ve Osmanlı Devleti, Rusya karşısında yenilgi alarak barış istemiştir.
- 1829 – Edirne Anlaşması ile Rumlara bağımsızlık tanınarak Osmanlı tebaasından bir azınlık, Yunanistan adıyla ilk kez bir devlet
kurabilmiştir.
BİLGİ
Sırplar;
- 1812 Bükreş Antlaşması ile ayrıcalık,
- 1829 Edirne Antlaşması ile özerklik,
- 1878 Berlin Antlaşması ile bağımsızlık kazanmışlardır.
Uyarı: Mehmet Ali Paşa Mısır’a vali olduktan sonra Suudi Arabistan merkezli çıkan Vehabi İsyanının bastırılması ve 1821’de çıkan Mora – Rum İsyanının bastırılmasında önemli başarılar elde etmiş ve Mısır’daki nüfuzunu güçlendirmiştir.
1798’de Mısır’ı işgal eden Fransa, Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın güçlenmesi için desteğini sürdürmüş ve Osmanlı’ya karşı Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanını desteklemiştir.
