ABD’de 1929’da başlayıp 1930’lu yıllar boyunca devam eden ekonomik kriz, Kuzey Amerika ve Avrupa başta olmak üzere sanayileşmiş ülkelerde büyük yıkımlara yol açmıştır. Ekonomik krizin nedenlerinden başlıcaları şunlardır:
- ABD’de küçük şirketlerin birleşerek tekeller oluşturmaları
- Amerikan banka ve şirketlerinin çalışma esaslarını düzenleyen yasaların yetersizliği
- ABD bankalarının verdikleri kredileri geri alamamaları
- Amerikan ekonomi yönetiminin krizle ilgili kararları yerinde ve zamanında alamaması
- New York Borsasının bir yılı aşkın bir süredir devam eden yükselişi, 3 Ekim 1929 tarihinde durdu. Birkaç büyük holding hisselerinde düşüşler görüldü. Bu düşüş 21 Ekim’de yabancı yatırımcıların hisselerini elden çıkarmalarıyla hızlandı. “Kara Perşembe” olarak adlandırılan 24 Ekim 1929 Perşembe günü borsa dibe vurdu.
Ekonomik krizle birlikte,
- Çok sayıda banka battı, binlerce insanın mal varlığı yok oldu.
- Sanayileşmiş kentlerde “işsizler ve evsizler ordusu” oluştu.
- Tarım ürünlerindeki düşüşler çiftçileri olumsuz etkiledi.
- Talebin aşırı düşmesi nedeniyle madencilik sektörü krizin en çok etkilendiği sektörlerden biri oldu.
1929 Dünya Ekonomik Krizi sırasında Türkiye’de,
- Korumacı-devletçi ekonomi politikaları izlendi.
- Döviz ve dış ticarette devlet denetimi artırıldı.
- İthalata kısıtlama getirildi, gümrük vergileri yükseltildi.
- Halkın tasarrufa ve yerli malı kullanmaya özendirilmesi için “Yerli Malları Haftası” ilan edildi.
- Yerli malı kullanımını yaygınlaştırmak için Atatürk’ün direktifleriyle “Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti” kuruldu.
