Ülkelerin Ekonomik Faaliyetleriyle Gelişmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki
Aktif Olan Nüfusun Ekonomik Faaliyetler Grubundaki Payları Neyi Gösterir?
Ekonomik faaliyetlerde çalışan (faal) çalışan nüfusun dağılımı ülkelerin gelişmişlik düzeyini belirlemede önemli bir kriterdir.
Aktif Nüfusun Ekonomik Faaliyet Gruplarına Göre Dağılımı
Ekonomik faaliyetleri birincil, ikincil ve üçüncül faaliyetler olarak sınıflandırdığımızda bu faaliyetlerde çalışan nüfus oranlarını bilmek ülkelerin gelişmişlik düzeylerini belirlemek bakımından önemli bir kriterdir. Ancak bu faaliyetler bire bir karşılamasa da tarım, sanayi ve hizmet sektörü olarak da karşımıza çıkabilir. Buna göre tarım – birincil, sanayi – ikincil, hizmetler- üçüncül faaliyetler olarak bilinmelidir.
Yukarıdaki ülkelerin tarım, sanayi ve hizmet sektörlerinde çalışan oranlarına baktığımızda en gelişmiş ülkenin Almanya, ardından Bulgaristan, olduğu görülür. Son sırada Afganistan yer alır.
Buna göre; ABD, İngiltere, Norveç, Japonya, Fransa ve İtalya gibi gelişmiş ülkelerde üçüncül (hizmet) faaliyetlerin oranı çok fazla iken Mali, Nijerya, Ermenistan, Bangladeş, Moğolistan gibi ülkelerde birincil faaliyetlerin oranı gelişmiş ülkelere göre çok fazladır.
Ayrıca bir ülkenin tarihsel süreç içindeki birincil, ikincil ve üçüncül faaliyetlerde çalışan oranının değişmesiyle gelişme aşamalarını gözlemleyebiliriz.
Gelişmiş Ülkelerde Ekonominin Faaliyet Alanlarına Dağılımı
Gelişmiş ülkelerde tarım sektörünün ekonomideki payı çok düşüktür, sanayi ve hizmetler sektörünün payı daha fazladır.
Gelişmiş Ülkelerin Özellikleri
- Ekonomisi sanayiye dayanır.
- Enerji tüketimi fazladır.
- İhracatında (dış satımında) sanayi ürünlerinin payı fazladır.
- İthalatında (dış alımında) ham madde, yarı mamul maddeler (ara ürünler) veya enerji kaynaklarının payı fazladır.
- Eğitimli, nitelikli iş gücü oranı yüksektir.
- Okuryazar ve eğitimli nüfus oranı yüksektir.
- Nüfus artış oranı düşüktür.
- Genç bağımlı nüfus oranı azdır.
- Nüfusun yaş ortalaması yüksektir.
- Genç nüfus oranı azdır.
- Ortalama yaşam süresi yüksektir (80 yıl civarı).
- Kişi başına düşen milli gelir (GSMH) yüksektir.
Az Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Ekonominin (GSYH) Faaliyet Alanlarına Dağılımı
Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde sanayi sektörünün ekonomideki payı çok düşük, tarım sektörünün payı daha fazladır.
Gelişmekte Olan Ülkelerin Özellikleri
- Sanayi, gelişme seyri içindedir.
- Ülkenin millî gelirinde sanayi sektörünün payı, tarım sektöründen fazla olmakla birlikte, nüfusun önemli bir kısmı tarım sektöründe istihdam edilmiştir.
Hem ihracatında hem de ithalatında sanayi ürünlerinin payı daha fazladır. İthalatında yatırım malları önemli yer tutar. - Kişi başına düşen millî gelir gelişmiş ülkelerden düşük, az gelişmiş ülkelerden yüksektir.
- Ekonomisi dış etkilere açıktır.
- Eğitim seviyesi gelişmiş ülkelere göre düşük olmakla birlikte yükselme içindedir.
- Nüfus artış hızı genel olarak dünya ortalamasının üzerindedir.
- Genç nüfus oranı yaşlı nüfus oranından yüksektir.
- Ortalama yaşam süresi 65’in üzerindedir.
Az Gelişmiş Ülkelerin Özellikleri
- Sanayi gelişmemiştir.
- Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır.
- Enerji üretimi azdır.
- Ekonomik etkinlikler ve nüfusun dağılışı daha çok doğal koşulların etkisindedir.
- Ham madde ve tarım ürünleri ihraç edip, sanayi ürünler ithal eder.
- Kişi başına düşen milli gelir (GSMH) oldukça düşüktür.
- Eğitim seviyesi düşüktür.
- Nitelikli iş gücü oranı düşüktür.
- İşsizlik oranı yüksektir.
- Nüfus artış hızı yüksektir.
- Genç bağımlı nüfus oranı fazladır.
- Nüfusun yaş ortalaması düşüktür.
- Genç nüfus oranı fazladır.
- Ortalama yaşam süresi düş tür (50 – 55 yıl civarı).
- Kırsal nüfus oranı kentlerden yüksektir.
