Türkiye’de Ver Şekillerinin Temel Özellikleri
Türkiye’de yeryüzü şekillerinin ve dağların denize göre konumunun çeşitlilik göstermesi nedeniyle iklim özelliklerinde kısa mesafede büyük değişmeler gözlenir.
Dağlar
Türkiye’de dağların oluşumunda genel olarak 3. Jeolojik Zaman’daki Alp—Himalaya orojenezi etkili olmuştur. Anadolu, levha hareketleri sırasında kuzeydeki Avrasya Levhası ile güneydeki Arap Levhası tarafından sıkıştırılmıştır.
Bu nedenle Türkiye’de yer şekilleri genel olarak doğu-batı doğrultusunda uzanmaktadır.
Ayrıca Tuz Gölü’nün güneyinde ve Van Gölü’nün kuzeyinde “kuzeydoğu—güneybatı” doğrultusunda uzanan volkan dağları bulunmaktadır.
Ovalar
Türkiye’de oluşumlarına göre farklılık gösteren ovalar bulunmaktadır. Kıyılarda delta ovaları, iç kesimlerde tektonik ve karstik ovalar bulunmaktadır.
Platolar
Akarsularla parçalanmış geniş düzlükler İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde bulunmaktadır.
Ayrıca Akdeniz Bölgesi’nde karstik platolar (Teke—Taşeli) bulunmaktadır.
Yükselti
Türkiye 3. ve 4. Jeolojik Zaman’daki yer hareketlerinin etkisiyle şekillendiği için genç oluşumlu arazilere sahip bir ülkedir. 3. Jeolojik Zaman’daki orojenik hareketler ve 4. Jeolojik Zaman’daki toptan yükselmeye uğradığı için ortalama yükseltisi fazladır.
Kıyılar
Temelde yeryüzünün şekillerinin uzanışı etkili olduğu için kıyılarımız da farklılıklar göstermektedir. Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında dağlar kıyıya paralel uzandığı için boyuna kıyılar, Ege kıyılarında dağlar kıyıya dik uzandığı için enine kıyılar Marmara ve Güneybatı Anadolu kıyılarında ria tipi kıyılar bulunmaktadır.
Türkiye’nin Özel (Göreceli) Konumu ve Sonuçları
- Asya, Avrupa ve Afrika’nın birbirine en çok yaklaştığı yerdedir.
- İstanbul ve Çanakkale Boğazlarına sahip olduğu için Dünya üzerinde jeopolitik önemi fazladır.
- Üç tarafı denizlerle çevrilidir.
- Batıdan doğuya doğru yükselti arttığı için sıcaklık ortalamaları azalır.
