Sıfat-Fiiller (Ortaçlar)
Fiil kök ya da gövdesinden türeyen ve cümlede çoğunlukla sıfat görevinde kullanılan sözcüklerdir. Sıfat-fiil ekleri, “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleridir. Sıfat-fiiller; geniş, geçmiş ve gelecek zaman anlamı taşırlar.
Gidecek yerim mi var
Diyecek sözüm mü var.
Yıkılası dağlar var aramızda
Giden gelmiyor acep nedendir?
Söylenecek söz kalmadı artık.
Gittiğin yağmurla gel.
Gitmiş sevgilinin ardından ağıt yak.
Unutulmaz bir film izledik.
Dikkat: Sıfat-fiil olan her sözcük sıfat tamlaması oluşturmaz, bazen adlaşmış sıfat da olabilir.
Söz söyleyen yoktur, sözüm üstüne.
Beni bu derde salan gelsin
Araba devrilince yol gösteren çok olur.
Dikkat: Sıfat-fiil ekini alan sözcükler, isim-fiillerde olduğu gibi sıfat-fiil özelliğini yitirip kalıplaşmış isim olabilirler.
Dolmuş, çağlayan, açacak, keser, gelecek, geçmiş… Bu sözcüklerin sıfat fiil olup olmadığı cümledeki anlamlarından anlaşılır.
“-mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” eklerinin aynı zamanda kip eki olarak da kullanılabildiğine dikkat edelim. Bu ekler, çekimlenen bir sözcüğe gelmişse ya da yüklem olan bir sözcüğe gelirse genellikle kip eki sayılır.
“-dık” ve “-acak” ekleriyle oluşturulan sıfat-fiiller iyelik eki alabilir.
– Benim doğduğum köyler de güzeldi.
– Sen de anlat doğduğun köyleri.
– Gideceğimiz son yer orasıdır.
– Gittiğin yağmurla gel.
Aşağıda Altı çizili sözcükler Sıfat Fiileridir.
Seni seven oğlan neylesin malı.
Sen kaçan ürkek bir ceylansın dağda.
Kör olası çöpçüler, aşkımızı süpürmüşler.
Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç.
Koşar adımlarla geliyordu çoçuklar.
Tanıdık insanlara rastladık düğünde.
Yâr yoluna dökülmedik dilleri neyleyeyim.
Görecek günler var daha aldırma gönül aldırma.
Ben peşine düşmüş bir canavarım.
Unutma ki şairleri haykırmayan bir millet.
Sevenleri toprak olmuş öksüz çocuk gibidir.
