8. sınıf Cümle Tamamlama ve oluşturma konu anlatımı özet

Cümle Tamamlama

Verilen bir cümlede boş bırakılan yerlerin, anlam bütünlüğünü sağlayacak şekilde doldurulmasıdır.

Örnekler

• Mutluluk benzer, elinizde tutmayı bilmezseniz uçup gider.
  –› Bu cümlede anlam bütünlüğü ve “uçup gider” ifadesi dikkate alındığında mutluluğun “kuş”a benzetildiği anlaşılmaktadır. O hâlde boş bırakılan yere “kuşa” sözcüğü getirilmelidir.
• Yaptığı hatadan almayan insanlar aynı hatayı yaparlar.
  –› Bu cümlede boş bırakılan yerlerden birincisine anlam bütünlüğü ve “almayan” ifadesi dikkate alındığında “ibret, ders” sözcüklerinden biri getirilebilir. İkincisine ise anlam bütünlüğü dikkate alınarak “tekrar, yine, bir daha” ifadelerinden biri getirilebilir.

Örnek Soru: İnsan gençliğinde pek çok şeyi …………… ama ihtiyarlığında …………….
Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?
A) öğrenir – anlar
B) unutur – hatırlar
C) sorgular – araştırır
D) sever – korkar

Çözüm: Cümlenin anlam bütünlüğü dikkate alındığında “B, C, D” seçeneklerinin cümleye uygun düşmediği görülmektedir. “A” seçeneğinde verilen ifadelerle cümle tamamlandığında “insanın gençken öğrendiği şeylere yaşlılıkta bir anlam yükleyebildiği” anlamı çıkar ve anlam bütünlüğü sağlanmış olur. Bu nedenle doğru cevap “A” seçeneğidir.

Cümle Oluşturma

Sözcükleri karışık olarak verilen bir cümlenin kurallı ve anlamlı hâle getirilmesidir.

Dikkat: Cümle oluşturma sorularında önce yüklem olabilecek sözcük belirlenir, sonra birbirini tamamlayan söz grupları bir araya getirilir.

Örnekler

• I. yaygınlaşması
  II. aile
  III. İnternet’in
  IV. zedelemiştir
  V. bağlarımız
  –› Yukarıda IV numaralı sözcük, yüklem olmaya uygundur. II ve V numaralı sözcükler “aile bağlarımızı” III ve I numaralı sözcükler de “İnternet’in yaygınlaşması” şeklinde söz grubu oluşturmaktadır. O hâlde doğru sıralama “III – I – II – V – IV” (İnternet’in yaygınlaşması aile bağlarımızı zedelemiştir.) şeklinde olmalıdır.
• I. konuşmaken
  II. benzer
  III. nişan
  IV. düşünmeden
  V. ateş etmeye
  VI. almadan
  –› Yukarıda II numaralı sözcük, yüklem olmaya uygundur. III, VI, V numaralı sözcükler “nişan almadan ateş etmeye”; IV ve I numaralı sözcükler de “düşünmeden konuşmak” şeklinde bir söz grubu oluşturur. O hâlde doğru sıralama “IV – I – III- VI -V – II” (Düşünmeden konuşmak, nişan almadan ateş etmeye benzer.) şeklinde olmalıdır.

Dikkat: Cümle oluşturma sorularında yüklem olmaya uygun birden çok sözcük bulunabilir. Bu durumda mantık akışı dikkate alınmalıdır.

Örnek

• I. çevirme
  II. gölgen
  III. güneşe
  IV. arkanı
  V. önüne
  VI. düşer
  –› Yukarıda I ve VI numaralı sözcükler yüklem olmaya uygundur. Fakat mantık akışı dikkate alındığında cümlenin “Güneşe arkanı çevirme, gölgen önüne düşer.” şeklinde oluşturulması doğru olur.

Örnek Soru:
I. imkan            IV. yoktur
II. aşılmasına   V. olmayan
III. duvar           VI. hiçbir
Numaralanmış sözcüklerle kurallı ve anlamlı bir cümle oluşturulduğunda sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?

A) I-IV-II-VI-III-V
B) II-I-V-VI-III-IV
C) II-III-V-VI-I-IV
D) VI-III-IV-II-I-V

Çözüm: Verilen sözcükler incelendiğinde IV numaralı sözcüğün yüklem olmaya uygun olduğu görülmektedir. “II – l – V – VI – III” numaralı sözcükler de “aşılmasına imkân olmayan hiçbir duvar” şeklinde bir tamlama oluşturmaktadır. Bu nedenle doğru sıralama “II -I -V -VI – III – IV” şeklinde olmalıdır. Doğru cevap “B” seçeneğidir.