FİKİR AKIMLARI
Osmanlıcılık
Osmanlı Devleti’nin egemenliği altında yaşayan tüm halkın kanun önünde eşit olmasını savunan düşüncedir.
Amaçları:
- Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan kurtarmak
- Milliyetçilik düşüncesinin azınlıklar üzerindeki etkisini azaltmak
- Yabancı devletlerin azınlıkları kullanıp Osmanlının iç işlerine karışmasını önlemek
- Toplumda kaynaşmayı sağlamak Fransız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik akımının azınlıklar arasında kabul görmesinden dolayı Osmanlıcılık düşüncesinden istenilen sonuç elde edilmemiştir.
Ümmetçilik (İslamcılık)
- Osmanlı Devleti’nde Müslümanları bir arada tutarak devleti dağılma sürecinden kurtarmayı savunan düşüncedir.
- Ümmetçilik düşüncesi Müslüman Arapların İngilizlerle işbirliği yaparak bağımsız bir Arap devletini kurmak amacıyla ayaklanmaları üzerine önemini kaybetmiştir.
- İslamcılık akımı Birinci Meşrutiyet’ten sonra önem kazanmıştır.
- İkinci Abdülhamit döneminde İslamcılık, devletin resmi politikası haline gelmiştir.
İslamcılık akımının savunucuları; Mehmet Akif, Said Halim Paşa, Cemaleddin Afgani, Musa Kazım ve Mehmet Şemseddin’dir.
Türkçülük
Türk birliği oluşturularak Osmanlı Devleti’ni dağılma sürecinden kurtarmayı savunan düşüncedir.
Turancılık, Türkçülüğün siyasal yönüdür.
Batıcılık
Batıdaki gelişmelerden yararlanılarak yapılacak ıslahatlarla devleti dağılmaktan kurtarmayı savunan düşüncedir.
Batı’nın bilim ve tekniğinden ziyade kültürü örnek alındığı için istenilen sonuç elde edilememiştir.
Adem-i Merkeziyetçilik
Merkezi yönetimin yetkilerinin bir kısmının yerel yönetimlere verilmesi sonucu gerçekleşecek olan bölgesel kalkınmayla devleti dağılmaktan kurtarmayı savunan düşüncedir.
