Dünyada Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler
Doğal Etmenler
İklim
Güney, Güneydoğu ve Doğu Asya kıtaları (Çin Hindistan, Bangladeş, Japonya) Avrupa kıtasının büyük bir kısmı ve ABD’nin doğu kıyıları nüfusun yoğun olduğu ılıman iklim bölgelerine örnek verilebilir. Sıcaklık, yağış ve kuraklığın çok fazla olduğu bölgeler ile aşırı soğuk yerler seyrek nüfusludur. Çöller, kutup bölgeleri ve ekvatoral bölgedeki 1000 metreden alçak yerler seyrek nüfuslu alanlardır. Şiddetli kuraklık ve sıcaklığın görüldüğü dönenceler çevresindeki karaların içi (Kuzey Afrika-Sahra Çölü, Arabistan Yarımadası, Avustralya’nın orta ve batısı) ve Orta Asya’daki çöller (Taklamakan, Kızılkum, Karakum ve Gobi Gölü) seyrek nüfusludur.
Yeryüzü Şekilleri
Dağlık ve engebeli alanların ekonomik faaliyetleri zorlaştırması, yükseltinin sıcaklığı düşürmesi nüfusun seyrekleşmesinde etkilidir. Alp Dağları, Himalayalar, Kayalık ve And dağları nüfusun seyrek olduğu bu alanlardır. Ancak ekvatoral bölgede iklimden dolayı insanlar serin olan yüksek yerleri tercih ettiğinden yüksek yerler yoğun nüfusludur.
Toprak Yapısı
Nil Deltası, Mezopotamya Ovası gibi verimli toprakların bulunduğu alanlar sık nüfusludur. Çöl ve tundra toprakları gibi tarıma elverişli olmayan topraklar seyrek nüfusludur.
Kara ve Denizlerin Dağılışı
Su kütleleri nüfusun dengeli dağılışını engellemektedir. Karaların oranı Kuzey Yarım Küre’de fazla olduğundan dünya nüfusunun %90’ı, Kuzey Yarım Küre’de yaşamaktadır.
Su Kaynakları
Tarihte ilk yerleşmeler su kenarlarına kurulmuştur. Günümüzde de Nil, İndus, Ganj gibi akarsuların çevresi tarımsal faaliyetlerle zengin su potansiyeline sahip olduğundan nüfusun yoğun olduğu yerlere örnektir. Suyun yetersiz olduğu çöl ve karasal iklim bölgelerinde nüfus seyrektir.
Beşerî Etmenler
Tarihî Faktörler
Dinî ve kültürel unsurların toplandığı ve ilk medeniyetlerin kurulduğu Nil, Mezopotamya, Hint ve Çin gibi alanlarda nüfus fazladır.
Tarım
Güney Avrupa, Mezopotamya Ovası, Mısır Deltası, Hindistan, Çin, Brezilya, Arjantin tarımsal faaliyetlere uygun olduğundan nüfusun yoğun olduğu yerlere örnektir.
Sanayi
Batı Avrupa, Doğu Asya, Kuzey Amerika’nın doğusu sanayinin etkisiyle nüfusun yoğun olduğu bölgelerdir.
Madencilik
Almanya’nın Ruhr Bölgesi ve ABD’nin Apalaş Dağları kömürün, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Johannesburg şehri elmas ve altının yoğun olarak çıkarıldığı ve nüfusun sık olduğu alanlara örnektir.
Turizm
İspanya, Yunanistan gibi ülkelerde yaz mevsiminde; İsviçre, Norveç ve Kanada gibi ülkelerde kış mevsiminde nüfus artmaktadır.
Ulaşım
Kara, deniz, hava yolu gibi yolların kavşak noktasındaki yerlerde nüfus yoğunlaşmıştır. Örnek: Londra
Çözümlü Örnek Sorular:
Aşağıdaki bölgelerin hangisinde nüfus daha seyrektir?
A) Batı Avrupa
B) Japonya
C) Muson Asya’sı
D) Orta Asya
E) ABD’nin doğu kıyıları
Çözüm: Orta Asya, kurak ve yarı kurak iklim şartlarına bağlı olarak seyrek nüfuslu sahalar arasındadır. Doğru Seçenek D
Aşağıdakilerden hangisi nüfusun dağılışını etkileyen doğal etmenler arasında yer almaktadır?
A) Sanayi B) Ticaret © İklim D) Ulaşım E) Turizm
Çözüm: İklim, nüfusun dağılışında etkili olan doğal etmenler arasında yer alır. Doğru Seçenek C
Güneydoğu Asya’da nüfusun yoğun olmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Önemli su yollarının varlığı
B) Tarımsal faaliyetlerin gelişmesi
C) Yer altı kaynaklarının varlığı
D) Adalardan oluşması
E) Turizmin gelişmesi
Güneydoğu Asya’da nüfusun yoğun olmasının nedeni tarımsal faaliyetlerdir. Doğru Seçenek B
