İmparatorluklar
İmparatorluk, sınırlarını genişleterek başka milletlere ait topraklara hakim olan ve buralarda yaşayan çeşitli milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimidir. Bilinen en eski imparatorluğun Mezopotamya’da Akadlar tarafından kurulduğu kabul edilmektedir.
Akad Kralı Sargon, hükümdarlığı döneminde, batıya bir sefer yapıp, Amanos ve Toroslara kadar olan bölgeyi ele geçirdi. Fırat kenarındaki Tuttul kenti ile birlikte, Mari, Ebla ve Dür-Katlimmu kentlerini hakimiyeti altına aldı. Sargon’un kurmuş olduğu bilinen ilk imparatorluğun sınırları, doğuda Karun lrmağrndan, batıda Akdeniz’e, güneyde Basra Körfezi’nden, kuzeyde Anadolu’ya kadar uzanmaktaydı. Sargon’un torunu Naram Sin (M.Ö. 2254 – 2218) ise, dedesinin bıraktığı imparatorluğun sınırlarını koruyup genişletmiş, güneyde Sümerlere, doğuda Elamlılara ve kuzeyde Anadolu’ya seferler yapmıştır. MÖ 550’de Persler Büyük Kiros önderliğinde birleşerek kuzeydeki Medler‘i yıkmış ve bir devlet haline gelmişlerdir. Bundan sonra Kiros fetih hareketlerine girişmiş, Babil, Fenike gibi zengin yerleri fethedip ülkeyi zengin bir krallık haline getirmiştir. Urartu, Lidya ve tüm Anadolu’yu hakimiyeti altında birleştirmiştir. Ardından Babil’e saldırmış ve orayı da fethedip kendini Babil kralı ilan etmiştir. Bundan sonra ise Mısır’a saldırma hazırlıklarına başlamış, İskitlerle savaşta ölmesi üzerine yerine geçen oğlu Kambis Mısır’ı fethetmiştir.
Bilgi: I. Darius da fetih hareketlerine girişmiş, imparatorluk sınırları doğuda Hindistan’a dayanmıştır. Daha sonra batıya yönelmiş, Trakya, Makedonya ve Ege’ye saldırıp buraları ele geçirmiştir.
Tarihte öne çıkmış ve günümüze kadar temel niteliklerini büyük oranda sürdürmüş imparatorluklardan biri de Çin İmparatorluğu’dur. Uzun yıllar boyunca farklı hanedanların yönettiği Çin İmparatorluğu XX. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüş, ancak II. Dünya Savaşı sonrasında rejim değişikliğiyle sosyalist bir cumhuriyet olmuştur.
Tarihte krallık, cumhuriyet ve imparatorluk olmak üzere üç siyasi dönemin yaşandığı Roma İmparatorluğu, Roma Cumhuriyeti’nin Augustus liderliğinde MÖ 1. yüzyılda yeniden örgütlenmesiyle kurulan devlettir. Augustus’tan yüzyıllar önce Roma Krallığı ve Roma Cumhuriyeti zaten İtalyan yarımadasını aşmış, önemli rakiplerini yenilgiye uğratmıştı. İmparator Augustus’un reformları Roma Devleti’ni bir imparatorluğa çevirmiş, 3. yüzyılın sonlarındaki Diokletian reformuna kadar sistem büyük oranda değişmeden devam etmiştir. Kavimler Göçü’nden sonra ikiye bölünen Roma İmparatorluğu, egemenliğini iki yüzyıl daha Doğu ve Batı Roma olarak sürdürmüştür. Bizans İmparatorluğu veya diğer adıyla Doğu Roma İmparatorluğu, geç Antik Çağ ve Orta Çağ boyunca Roma İmparatorluğu’nun devamı olan ve başkenti Konstantinopolis (İstanbul) olan devlettir.
Merak Kutusu: 5. yüzyılda Batı Roma İmparatorluğu’nun dağılışı ve çöküşü sürecinde sağ kalan Bizans İmparatorluğu, Fatih Sultan Mehmet’in 1453’te İstanbul’u fethine kadar yaklaşık bin yıl daha varlığını devam ettirmiştir.
Tarihi süreç içerisinde çok uzun süre varlığını devam ettiremeyen, ancak kısa ömründe geniş bir coğrafyaya hakim olan İskender İmparatorluğu (Makedonya Krallığı) da önemli imparatorluklardan biridir. Bu devletin kurucusu İskender’in babası Kral II. Philippos(Filip)’tur. II.FiIip’in ölümü üzerine tahta geçen oğlu İskender, Yunan topraklarını istila etmiş olan Perslerden intikam almak için Asya Seferi’ne çıkmış ve Persleri İssos, Granikos ve Gavgamela savaşlarıyla yenerek Pers topraklarına hakim olmuştur. Daha sonra sınırlarını genişletmeye devam eden Büyük İskender Hindistan’a kadar ilerlemiştir. Büyük İskender’in Hindistan seferinde ölmesi üzerine devlet komutanları arasında paylaşılmış ardından kısa süre içerisinde yıkılmıştır. Büyük İskender bu seferiyle ilk kez doğu ve batı kültürlerini kaynaştırmış ve bu yakınlaşmadan iki kültürü de barındıran Hellen kültürü (Hellenizm) doğmuştur. Büyük İskender batı kültürünü doğuya taşırken kendisi de doğuda var olan Tanrı-Kral anlayışından etkilenmiş ve kendisini Tanrı ilan ederek gücünü ilahi bir kaynağa dayandırmıştır. (Teokrasi)
