Plastik bir cetvelin bir ucunu masaya sabitleyip diğer ucuna bir kuvvet uyguladığımızda yukarı aşağı Şekil I deki gibi hareket eder. Aynı şekilde gerilmiş bir lastik çekilip bırakıldığında, ya da gitar teline vurulduğunda salınım hareketi yapar. Titreşen telefonun yaptığı hareket ve durgun suya bırakılan bir damlanın suya düşmesiyle su üzerinde bir hareket meydana gelir.
Yukarıda verdiğimiz bütün bu örneklerde gerçekleşen harekete titreşim hareketi denir. O halde titreşim; cisimlerin denge konumu ekseninde denge konumundan eşit uzaklıktaki iki nokta arasında gidip gelme hareketi olarak tanımlanabilir. Verilen örneklerin dışında gerek atom içinde gerekse günlük hayattaki bir çok olayda titreşim hareketine rastlayabiliriz.
Bütün titreşim hareketlerinde bir etki ve kuvvete ihtiyaç vardır. Cetvele ya da gitar teline uyguladığımız kuvvet kısa süreli bir iş yapar. Elde edilen iş, enerji olarak titreşen taneciklere aktarılır. Böylece enerji titreşen maddelerde dalga hareketi olarak ortaya çıkar.
O halde titreşimin ortamda yayılması ile oluşan harekete dalga hareketi denir.
Su moleküllerine verilen titreşim hareketi su dalgasına dönüşürken, çalar saat çaldığında hava moleküllerine aktarılan enerji, ses dalgasına, gergin bir tele aktarılan enerji ise yay dalgasına dönüşür.
Buradan da anlaşılacağı üzere bütün dalgalar enerji taşır.
Her titreşim hareketi dalga hareketi oluşturmaz. Mesela şekildeki gibi salıncakta sallanan çocuk ya da salınım hareketi yapan sarkaç dalga hareketi oluşturmaz. Bu nedenle her dalga hareketi bir titreşim hareketi olduğu halde her titreşim hareketi dalga hareketi değildir.
Bir titreşim hareketinin dalga hareketi olması için ortama enerji aktarılması gerekir. Sarkaç hareketinde ya da salınım hareketinde böyle bir enerji aktarımı yoktur.
Dalgalar konusuna gitmek için tıklayın.
