Sabit Hızlı Hareket Test Çöz 10. Sınıf Fizik
Sabit Hızlı Hareket, bir cismin hem hızının büyüklüğünün (süratinin) hem de yönünün değişmediği bir harekettir. Bu durumda, cismin ivmesi sıfırdır ($a=0$). Sabit hızlı hareket, bir boyutlu (doğrusal) hareketin en basit formudur. Bu hareketi tanımlayan temel formül, konumdaki değişimin (yer değiştirme), hız ile zamanın çarpımına eşit olduğunu belirtir: $\Delta x = v \cdot \Delta t$. Cisim, eşit zaman aralıklarında eşit yollar alır. Bu hareketin grafikleri, olayın doğasını görsel olarak açıklar. Bir konum-zaman grafiğinde, sabit hızlı hareket eğimi pozitif veya negatif olan düz bir çizgi ile gösterilir; bu eğim, cismin hızını verir. Hız-zaman grafiğinde ise hız sabit olduğu için, zaman eksenine paralel düz bir çizgi çizilir. Son olarak, ivme-zaman grafiğinde, ivme sıfır olduğu için grafik, zaman ekseni üzerinde yer alan bir doğrudur. Sabit hızlı harekette anlık hız ile ortalama hız her zaman birbirine eşittir.
Çözümlü Örnek Test Soruları
Soru 1:
Sabit hızlı hareket yapan bir cisim için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Cismin ivmesi sıfırdır.
B) Cismin sürati sabittir.
C) Cisim eşit zaman aralıklarında eşit yer değiştirmeler yapar.
D) Ortalama hızı, anlık hızına eşittir.
E) Cismin kinetik enerjisi sürekli artar.
Çözüm:
Sabit hızlı harekette cismin hızı sabittir. Kinetik enerji ($E_k = 1/2 \cdot m \cdot v^2$) kütle ve hızın karesiyle doğru orantılıdır. Hız sabit olduğuna göre, kinetik enerji de sabittir. Sürekli artmaz.
Doğru cevap E şıkkıdır.
Soru 2:
Doğrusal bir yolda sabit 10 m/s hızla hareket eden bir araç, 30 saniye sonra kaç metre yol almıştır?
A) 100 m
B) 200 m
C) 300 m
D) 400 m
E) 500 m
Çözüm:
Sabit hızlı harekette yer değiştirme ($\Delta x$), hız ($v$) ve zaman ($\Delta t$) çarpımına eşittir.
$\Delta x = v \cdot \Delta t = 10 \text{ m/s} \cdot 30 \text{ s} = 300 \text{ m}$.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 3:
Aynı doğrultuda zıt yönde sabit hızlarla hareket eden iki araçtan, A aracı 5 m/s, B aracı 15 m/s hızla hareket etmektedir. Aralarındaki mesafe 200 metre iken kaç saniye sonra karşılaşırlar?
A) 5 s
B) 10 s
C) 15 s
D) 20 s
E) 25 s
Çözüm:
Zıt yönde hareket eden cisimlerin bağıl hızı, hızlarının toplamına eşittir. Toplam hız = $5 + 15 = 20$ m/s. Karşılaşma süresi ($t$) toplam mesafenin ($x$) bağıl hıza bölünmesiyle bulunur. $t = x / v_{bağıl} = 200 / 20 = 10$ saniye.
Doğru cevap B şıkkıdır.
Soru 4:
Bir bisikletli 120 metrelik yolu sabit hızla 20 saniyede tamamlıyor. Bisikletlinin hızı kaç km/h’dir?
A) 12.6
B) 18
C) 21.6
D) 25
E) 36
Çözüm:
Bisikletlinin hızı ($v$) = Yol ($x$) / Zaman ($t$) = 120 m / 20 s = 6 m/s.
m/s’den km/h’e çevirmek için 3.6 ile çarpılır. $6 \cdot 3.6 = 21.6$ km/h.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 5:
Konum-zaman grafiğinde, grafiğin eğimi neyi ifade eder?
A) Cismin ivmesini
B) Cismin aldığı yolu
C) Cismin hızını
D) Cismin kütlesini
E) Cismin enerji değişimini
Çözüm:
Konum-zaman grafiğinde eğim ($\Delta x / \Delta t$) yer değiştirmenin zamana oranını, yani cismin hızını ifade eder.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 6:
Sabit hızlı hareket yapan bir cismin hız vektörü için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Sadece büyüklüğü sabittir.
B) Sadece yönü sabittir.
C) Hem büyüklüğü hem de yönü sabittir.
D) Büyüklüğü sabittir, yönü sürekli değişir.
E) Büyüklüğü değişir, yönü sabittir.
Çözüm:
Hız, vektörel bir niceliktir ve hem büyüklük hem de yön bilgisi içerir. Sabit hızlı harekette hızın sabit olması, hem büyüklüğünün (süratinin) hem de yönünün değişmediği anlamına gelir.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 7:
Sabit hızlı hareket yapan bir cismin konum-zaman grafiği incelendiğinde, grafiğin zaman eksenine paralel olması neyi ifade eder?
A) Cisim durmaktadır.
B) Cisim hızlanmaktadır.
C) Cisim yavaşlamaktadır.
D) Cismin ivmesi artmaktadır.
E) Cismin hızı artmaktadır.
Çözüm:
Konum-zaman grafiğinde zaman eksenine paralel bir doğru, cismin konumunun zamanla değişmediğini gösterir. Bu da cismin hareket etmediği, yani durduğu anlamına gelir.
Doğru cevap A şıkkıdır.
Soru 8:
Bir araç, 100 km/h sabit hızla 2 saat hareket ediyor. Aracın aldığı yol kaç kilometredir?
A) 50 km
B) 100 km
C) 150 km
D) 200 km
E) 250 km
Çözüm:
Alınan yol ($x$) = Hız ($v$) $\times$ Zaman ($t$) = 100 km/h $\times$ 2 h = 200 km.
Doğru cevap D şıkkıdır.
Soru 9:
Aşağıdakilerden hangisi sabit hızlı hareketin bir göstergesidir?
A) Hız-zaman grafiğinin eğimli bir doğru olması.
B) Konum-zaman grafiğinin bir parabol olması.
C) İvme-zaman grafiğinin zaman eksenine paralel olması ve ivmenin sıfır olması.
D) Alınan yolun zamanla karesiyle orantılı olması.
E) Cismin durup tekrar hareket etmesi.
Çözüm:
Sabit hızlı harekette hızın değişmediği, yani ivmenin sıfır olduğu belirtilir. Bu durum, ivme-zaman grafiğinde ivme değerinin sürekli sıfır olduğu (zaman eksenine paralel) bir doğru ile gösterilir.
Doğru cevap C şıkkıdır.
Soru 10:
Aynı yönde hareket eden iki araçtan, A aracı 12 m/s, B aracı 8 m/s sabit hızla hareket ediyor. B aracı, A aracının 40 metre önündeyken, kaç saniye sonra A aracı B aracına yetişir?
A) 5 s
B) 10 s
C) 15 s
D) 20 s
E) 25 s
Çözüm:
Aynı yönde hareket eden cisimlerin bağıl hızı, hızlarının farkına eşittir. Bağıl hız = $12 – 8 = 4$ m/s.
Yetişme süresi ($t$) = Aradaki mesafe ($x$) / Bağıl hız ($v_{bağıl}$) = $40 / 4 = 10$ saniye.
Doğru cevap B şıkkıdır.
Soru 11:
Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan neyi ifade eder?
A) Cismin ivmesini
B) Cismin yer değiştirmesini
C) Cismin hızını
D) Cismin kütlesini
E) Cismin enerji değişimini
Çözüm:
Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan, hız ve zamanın çarpımına karşılık gelir. Bu çarpım, cismin yer değiştirmesini ifade eder.
Doğru cevap B şıkkıdır.
Soru 12:
Sabit hızlı hareket yapan bir cismin ortalama hızı 20 m/s’dir. Bu cismin 5 saniye sonraki hızı kaç m/s’dir?
A) 5
B) 10
C) 15
D) 20
E) 25
Çözüm:
Sabit hızlı harekette ortalama hız, anlık hıza eşittir ve hareket boyunca değişmez. Bu nedenle, 5 saniye sonraki hızı da 20 m/s olacaktır.
Doğru cevap D şıkkıdır.