İnsan sindirim sistemi, besin maddelerini hücrelerin kullanabileceği monomerlere dönüştürmek, bunları emmek ve vücuda dağıtmak için özelleşmiş bir yapıdır. Sindirim süreci, ağızda başlar, besinlerin mekanik olarak parçalandığı ve karbonhidrat sindiriminin başladığı yerdir. Midede proteinlerin sindirimi başlar ve besinler, ince bağırsağa geçerken pankreas, karaciğer ve safra kesesinden gelen enzimlerle tamamen sindirilir. İnce bağırsak, sindirimin tamamlandığı ve emilimin en yoğun olduğu organdır. Bu emilim, besinlerin sindirim kanalından dolaşım sistemine (kan veya lenf) geçişidir. Su ve suda çözünen monomerler (glikoz, amino asitler, B ve C vitaminleri) ince bağırsak villuslarından kana emilir ve kapı toplardamarıyla karaciğere taşınır. Yağda çözünen monomerler (yağ asitleri, gliserol, A, D, E, K vitaminleri) ise lenf kılcallarına emilerek lenf dolaşımına katılır. Sindirilemeyen besinler ve su, kalın bağırsağa geçer. Burada su ve elektrolitler emilerek dışkı oluşumu sağlanır. Böylece sindirim, emilim ve taşınma süreçleri, vücudun enerji ve yapısal ihtiyaçlarını karşılamak için bir bütün halinde çalışır.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. İnsanda sindirim olayının ağızda başlayan tek besin grubu hangisidir?
A) Proteinler
B) Karbonhidratlar
C) Yağlar
D) Vitaminler

Doğru Cevap: B
Çözüm: Tükürükte bulunan tükürük amilazı (ptyalin) enzimi, nişasta gibi karbonhidratların kimyasal sindirimini ağızda başlatır. Protein ve yağ sindirimi daha sonraki aşamalarda başlar.

2. Midede protein sindirimini başlatan inaktif enzim aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tripsin
B) Pepsin
C) Pepsinojen
D) Kimotripsin

Doğru Cevap: C
Çözüm: Midede salgılanan inaktif enzim pepsinojendir. Bu enzim, mide asidi (HCl) sayesinde aktif pepsin haline dönüşerek protein sindirimini başlatır.

3. Yağların kimyasal sindirimini kolaylaştırmak için mekanik sindirimini sağlayan salgı hangi organdan gelir?
A) Pankreas
B) Karaciğer
C) Safra kesesi
D) Mide

Doğru Cevap: B
Çözüm: Yağların mekanik sindirimini kolaylaştıran safra sıvısı, karaciğerde üretilir. Safra kesesi ise bu sıvıyı depolar ve gerektiğinde ince bağırsağa salgılar.

4. Aşağıdaki organlardan hangisi, sindirim kanalına hem sindirim enzimi hem de hormon salgılayan karma bir bezdir?
A) Mide
B) İnce bağırsak
C) Karaciğer
D) Pankreas

Doğru Cevap: D
Çözüm: Pankreas, dış salgı bezi olarak sindirim enzimleri (lipaz, amilaz, tripsinojen) ve iç salgı bezi olarak da hormonlar (insülin, glukagon) salgılayan karma bir bezdir.

5. Sindirilmiş besin monomerlerinden hangileri, ince bağırsak villuslarından lenf kılcalına emilir?
A) Glikoz ve amino asitler
B) Yağ asitleri ve gliserol
C) B vitaminleri ve su
D) Mineraller

Doğru Cevap: B
Çözüm: Yağda çözünen besin monomerleri (yağ asitleri, gliserol) ve yağda çözünen vitaminler (A, D, E, K), ince bağırsaktan lenf dolaşımına katılır. Suda çözünenler ise doğrudan kana emilir.

6. İnce bağırsaktan emilen glikoz ve amino asitler, hangi damar aracılığıyla öncelikle karaciğere taşınır?
A) Aort
B) Kapı toplardamarı
C) Akciğer atardamarı
D) Alt ana toplardamar

Doğru Cevap: B
Çözüm: İnce bağırsaktan emilen glikoz, amino asitler ve suda çözünen besinler, doğrudan **kapı toplardamarı** ile karaciğere taşınır. Bu durum, karaciğerin kandaki besin miktarını düzenlemesini sağlar.

7. Aşağıdaki sindirim sistemi hormonlarından hangisi, mide asidi salgısını artırarak protein sindirimini destekler?
A) Sekretin
B) Gastrin
C) Kolesistokinin
D) İnsülin

Doğru Cevap: B
Çözüm: Midenin iç yüzeyinden salgılanan **gastrin** hormonu, mide bezlerini uyararak hidroklorik asit (HCl) ve pepsinojen salgısını artırır.

8. Sindirim sisteminde gerçekleşen aşağıdaki olaylardan hangisi, kalın bağırsakta gerçekleşir?
A) Karbonhidratların sindirimi
B) Yağların emilimi
C) B ve K vitaminlerinin sentezi
D) Proteinlerin sindirimi

Doğru Cevap: C
Çözüm: Kalın bağırsak, kimyasal sindirim yapmaz. Ancak, burada yaşayan simbiyotik bakteriler (mikrobiyota) sayesinde B ve K vitaminlerinin sentezi gerçekleşir.

9. İnce bağırsakta sindirim ve emilimi tamamlanan bir besin molekülünün izlediği yol sırasıyla nasıldır?
A) İnce bağırsak $\rightarrow$ Kalın bağırsak $\rightarrow$ Anüs
B) İnce bağırsak $\rightarrow$ Karaciğer $\rightarrow$ Kalp $\rightarrow$ Vücut hücreleri
C) İnce bağırsak $\rightarrow$ Lenf sistemi $\rightarrow$ Kalp $\rightarrow$ Vücut hücreleri
D) B ve C seçeneği, besin molekülünün cinsine göre değişir.

Doğru Cevap: D
Çözüm: Suda çözünen besinler B şıkkındaki yolu (kapı toplardamarı ile karaciğere), yağda çözünen besinler C şıkkındaki yolu (lenf sistemi ile doğrudan kalbe) izler. Bu nedenle besin molekülünün cinsine göre taşınma yolu değişir.

10. Mideden sonra ince bağırsağa geçen besin bulamacının (kimus) asitliğini nötralize ederek ince bağırsak enzimlerinin çalışmasını sağlayan salgı nedir?
A) Safra
B) Mide özsuyu
C) Pankreas özsuyu
D) Tükürük

Doğru Cevap: C
Çözüm: Pankreas, içerisinde bikarbonat iyonları bulunan pankreas özsuyunu ince bağırsağa salgılar. Bikarbonat, asidik kimusu nötralize ederek ince bağırsak enzimlerinin optimum pH’ta çalışmasını sağlar.

11. Aşağıdaki enzimlerden hangisi, ince bağırsak yüzeyinde bulunur ve disakkaritlerin (maltoz, laktoz, sükroz) sindirimini tamamlar?
A) Amilaz
B) Lipaz
C) Nükleaz
D) Laktaz

Doğru Cevap: D
Çözüm: Amilaz karbonhidrat sindirimini başlatırken, laktaz gibi disakkaritleri sindiren enzimler (maltaz, sükraz) ince bağırsağın iç yüzeyinde üretilir ve disakkaritlerin sindirimini tamamlar.

12. İnce bağırsağın villuslarında bulunan ve yağda çözünen besinleri emen damar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Toplardamar
B) Atardamar
C) Lenf kılcalı
D) Kılcal damar

Doğru Cevap: C
Çözüm: Yağda çözünen besinler, emildikten sonra ince bağırsağın villuslarında bulunan özel **lenf kılcallarına** (şilifer damar) geçer. Suda çözünen besinler ise kan kılcallarına geçer.

13. Aşağıdaki moleküllerden hangisi, sindirime uğramadan doğrudan kana emilebilir?
A) Nişasta
B) Yağ
C) Glikoz
D) Protein

Doğru Cevap: C
Çözüm: Glikoz, zaten bir monomer olduğu için sindirime uğramaz ve ince bağırsaktan doğrudan kana emilir. Nişasta ve proteinler sindirilerek daha küçük moleküllere ayrılmalıdır.

14. Pankreastan salgılanan ve proteinlerin sindiriminde görev alan inaktif enzimler hangileridir?
A) Pepsin ve tripsin
B) Tripsinogen ve kimotripsinojen
C) Pepsinojen ve tripsin
D) Amilaz ve lipaz

Doğru Cevap: B
Çözüm: Pankreastan protein sindirimi için tripsinojen ve kimotripsinojen inaktif olarak salgılanır ve ince bağırsakta aktif hale getirilirler.

15. İnce bağırsakta, pankreastan gelen enzimleri aktive eden ve ince bağırsağın kendi hücrelerinden salgılanan enzim hangisidir?
A) Enterokinaz
B) Laktaz
C) Peptidaz
D) Lipaz

Doğru Cevap: A
Çözüm: İnce bağırsak hücrelerinden salgılanan **enterokinaz** enzimi, pankreastan gelen tripsinojen enzimini aktif tripsine dönüştürerek diğer pankreas enzimlerinin aktivasyonunu başlatır.