• BM Genel Kurulu 1947 yılında aldığı bir kararla; Filistin’de biri Arap diğeri Yahudi olmak üzere iki ayrı devletin kurulmasını, Kudüs’e ise uluslararası bir statü tanınmasını onayladı.
• 14 Mayıs 1948’de İsrail Devleti kuruldu.
• 1948 Arap – İsrail Savaşı’nda Filistin topraklarının işgal edilmesiyle, Filistin halkının önemli bir kısmı mülteci durumuna düştü.
• Filistin topraklarını işgalden kurtarmak amacıyla kurulan Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), davasını yürütebilmek için 9 Aralık 1987’de intifada (ayaklanma) adı verilen yeni bir taktiğe başvurdu.
• 14 Kasım 1988’de Filistin Ulusal Konseyi tarafından Filistin Devleti’nin kurulduğu ilan edildi. Yaser Arafat 1989’da Filistin devlet başkanlığına getirildi.
• Ekim 1991’de düzenlenen Madrid Konferansı’nda İsrail ile Filistin ilk kez yüz yüze görüşme olanağı buldu.
• 1993’te gerçekleşen Oslo Görüşmeleri sonunda FKÖ İsrail’i, İsrail de FKÖ’yü Filistin halkının temsilcisi olarak tanımıştır.
• İsrail’in 2004 yılında Refah operasyonu adını verdiği Gazze saldırıları, Yaser Arafat’ın ölümünün ardından Filistin Devlet Başkanlığı’na seçilen Mahmut Abbas’ın İsrail’le yaptığı ateşkes ile son buldu.
• İsrail, Orta Doğu’da barışın sağlanması için 2007 yılında ABD’de düzenlenen “Anna Polis” toplantısına katılmış, ancak uzlaşmaya uzak politikası ile bu toplantıdan sonuç alınamamıştır.

Tarihsel Arka Plan

1. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi: 1917’de sona eren Osmanlı İmparatorluğu’nun kontrolündeki Filistin, o dönemde hem Müslüman Araplar hem de Yahudiler tarafından kutsal sayılan bir bölgeydi.
2. Balfour Deklarasyonu (1917): İngiltere’nin, Filistin’de bir Yahudi devleti kurulmasını destekleyen bu bildirisi, Filistin sorununun kökeninde yatan en önemli belgelerdendir. Bu deklarasyon, Yahudi göçünü teşvik etti.
3. Mandat Dönemi ve Çatışmalar: 1920’lerde İngiliz Mandası altındaki Filistin’de Yahudi göçü arttı, bu durum Araplar ile Yahudiler arasında giderek artan çatışmalara neden oldu.
4. Birleşmiş Milletler’in Paylaşım Planı (1947): BM, Filistin topraklarını Araplar ve Yahudiler arasında bölmeyi önerdi. Yahudiler bu planı kabul etti, ancak Araplar reddetti. Bunun sonucunda 1948’de İsrail devleti ilan edildi ve Arap-İsrail Savaşı başladı.
5. 1948 Nakba (Felaket): İsrail Devleti’nin kuruluşuyla, yüz binlerce Filistinli Arap, evlerinden zorla çıkarıldı veya kaçmak zorunda kaldı. Bu olay, Filistinliler için “Nakba” (Felaket) olarak bilinir.
6. 1967 Altı Gün Savaşı: İsrail, bu savaşta Doğu Kudüs, Batı Şeria, Gazze Şeridi, Golan Tepeleri ve Sina Yarımadası’nı ele geçirdi. Bu bölgelerden bazıları hala tartışmalı durumdadır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1
Filistin sorununun başlangıcı sayılan ve Yahudilere Filistin’de “milli yurt” vaad eden belge aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sykes-Picot Anlaşması
B) Balfour Deklarasyonu
C) Camp David Anlaşması
D) Oslo Anlaşması
E) San Remo Konferansı

Çözüm:
1917’de İngiliz Dışişleri Bakanı Arthur Balfour’un yayınladığı deklarasyon, Yahudilere Filistin’de milli yurt sözü vererek sorunun temelini oluşturmuştur.
Doğru Cevap: B

Soru 2
Aşağıdaki anlaşmalardan hangisi Filistin-İsrail çatışmasında “iki devletli çözüm” öngörmektedir?
A) Camp David I (1978)
B) Madrid Konferansı (1991)
C) Oslo Anlaşması (1993)
D) Wye River Memorandumu (1998)
E) Camp David II (2000)

Çözüm:
Oslo Anlaşması (1993), İsrail ile FKÖ arasında imzalanmış ve iki devletli çözümü temel alan ilk resmi anlaşmadır. Geçici özerklik düzenlemesi getirmiştir.
Doğru Cevap: C

Soru 3
“Filistin Devleti” hangi yıl Birleşmiş Milletler’de “üye olmayan gözlemci devlet” statüsü kazanmıştır?
A) 1988
B) 1993
C) 2000
D) 2012
E) 2020

Çözüm:
Filistin Devleti, 29 Kasım 2012’de BM Genel Kurulu’nda yapılan oylamada 138 evet oyuyla “üye olmayan gözlemci devlet” statüsü elde etmiştir.
Doğru Cevap: D

Soru 4
Aşağıdaki şehirlerden hangisi İsrail-Filistin çatışmasında “statüsü en çok tartışılan” kutsal şehirdir?
A) Tel Aviv
B) Hayfa
C) Gazze
D) Ramallah
E) Kudüs

Çözüm:
Kudüs, hem Yahudiler hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar için kutsal olup, statüsü en çok tartışılan şehirdir. İsrail tarafından “bölünmez başkent” ilan edilmiştir.
Doğru Cevap: E

Soru 5
Arap-İsrail çatışmasında “toprak karşılığı barış” ilkesini benimseyen ilk barış anlaşması hangisidir?
A) Mısır-İsrail Barış Anlaşması (1979)
B) Ürdün-İsrail Barış Anlaşması (1994)
C) Oslo Anlaşması (1993)
D) Camp David Anlaşması (1978)
E) Madrid Konferansı (1991)

Çözüm:
1979 Mısır-İsrail Barış Anlaşması, Sina Yarımadası’nın Mısır’a iadesi karşılığında barışı sağlayarak “toprak karşılığı barış” ilkesinin ilk uygulaması olmuştur.
Doğru Cevap: A

Soru 6
Trump yönetiminin 2020’de açıkladığı ve Filistin tarafından reddedilen barış planı hangi isimle anılmaktadır?
A) Yüzyılın Anlaşması
B) Yol Haritası
C) Arap Barış Girişimi
D) Oslo II
E) Camp David III

Çözüm:
ABD Başkanı Trump’ın danışmanı Jared Kushner’ın hazırladığı “Yüzyılın Anlaşması” olarak adlandırılan plan, Filistinlilerin topraklarının %30’unu İsrail’e bırakmasını öngörüyordu.
Doğru Cevap: A