Elektrik akımı (I), bir iletkenin kesitinden birim zamanda geçen net elektrik yükü miktarıdır. Akımın birimi, Fransız fizikçi André-Marie Ampère’in anısına **Amper (A)**’dir. Elektrik akımının oluşması için bir devrede potansiyel farkı (gerilim) olması gerekir. Akım, $I = \frac{\Delta q}{\Delta t}$ formülüyle hesaplanır; burada $\Delta q$ geçen yük miktarını ve $\Delta t$ ise geçen süreyi ifade eder. Akımın yönü konusunda iki farklı tanım vardır: geleneksel akım yönü, pozitif yüklerin hareket yönü olarak kabul edilir (pilden artı kutuptan eksi kutuba doğru); elektron akış yönü ise elektronların hareket yönüdür (pilden eksi kutuptan artı kutuba doğru). Elektrik akımı, devrede seri bağlanan bir **ampermetre** ile ölçülür. Bu test, akımın tanımını, birimini, hesaplamalarını ve devredeki davranışını temel seviyede anlamanıza yardımcı olacaktır.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

Bir iletkenin kesitinden 5 saniyede 10 Coulomb’luk yük geçiyorsa, iletkendeki akım şiddeti kaç Amper’dir?

A) 0.5
B) 1
C) 2
D) 5
E) 10

Çözüm:
Elektrik akımı formülü ($I = \Delta q / \Delta t$) kullanılır.
$I = 10 \text{ C} / 5 \text{ s} = 2$ A.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 2:

Aşağıdakilerden hangisi elektrik akımının birimidir?

A) Volt
B) Ohm
C) Amper
D) Watt
E) Joule

Çözüm:
Elektrik akımının birimi Amper (A)’dir. Volt gerilimin, Ohm direncin, Watt gücün ve Joule enerjinin birimidir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 3:

Geleneksel akım yönü için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Pilden eksi kutuptan artı kutuba doğrudur.
B) Pilden artı kutuptan eksi kutuba doğrudur.
C) Nötronların hareket yönüdür.
D) Yüklerin rastgele hareket yönüdür.
E) Akım her zaman sıfırdır.

Çözüm:
Geleneksel akım yönü, pozitif yüklerin hareket yönü olarak kabul edilir ve bu, pilin artı kutbundan eksi kutbuna doğrudur.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 4:

Bir elektrik devresinde akım ne ile ölçülür?

A) Voltmetre
B) Ampermetre
C) Ohmmetre
D) Dinamometre
E) Manometre

Çözüm:
Elektrik devresindeki akım, devreye seri bağlanan ampermetre ile ölçülür.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 5:

Bir devrede 20 V’luk bir pil ve 5 $\Omega$’luk bir direnç varsa, devrenin ana kolundan geçen akım kaç Amper’dir?

A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
E) 10

Çözüm:
Ohm Kanunu’na göre, $V = I \cdot R$. Akımı bulmak için $I = V / R$ formülü kullanılır.
$I = 20 \text{ V} / 5 \Omega = 4$ A.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 6:

Bir seri devrede, iki farklı dirençten geçen akım için ne söylenebilir?

A) Farklıdır.
B) Eşittir.
C) Dirençlerin oranına bağlıdır.
D) Gerilimin oranına bağlıdır.
E) Sıfırdır.

Çözüm:
Seri bağlı bir devrede akım için tek bir yol vardır, bu nedenle tüm dirençlerin üzerinden geçen akım birbirine eşittir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 7:

Bir paralel devrede, ana kol akımı 6 A ve devrede iki kol varsa, kollardaki akım neye göre değişir?

A) Her zaman eşittir.
B) Dirençlerin karesiyle doğru orantılıdır.
C) Dirençlerle ters orantılıdır.
D) Gerilimle doğru orantılıdır.
E) Güçle ters orantılıdır.

Çözüm:
Paralel kollarda gerilim sabittir. Ohm Kanunu’na göre ($I=V/R$), akım dirençle ters orantılıdır. Direnci küçük olan koldan daha büyük akım geçer.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 8:

Bir iletkenin kesitinden 4 A’lik akım geçiyorsa, 1 dakikada geçen toplam yük kaç Coulomb’dur?

A) 4
B) 60
C) 120
D) 240
E) 360

Çözüm:
Yük miktarını bulmak için $Q = I \cdot \Delta t$ formülü kullanılır. Zamanı saniyeye çevirelim: 1 dakika = 60 saniye.
$Q = 4 \text{ A} \cdot 60 \text{ s} = 240$ C.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 9:

Bir ampermetre bir devrede nasıl bağlanmalıdır?

A) Devreye paralel bağlanmalıdır.
B) Gerilim kaynağına paralel bağlanmalıdır.
C) Akımın ölçüleceği yere seri bağlanmalıdır.
D) Devrenin direncine paralel bağlanmalıdır.
E) Bir voltmetre gibi bağlanmalıdır.

Çözüm:
Ampermetre, üzerinden geçen akımı ölçmek için devreye seri olarak bağlanır. İdeal bir ampermetrenin iç direnci sıfıra yakındır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 10:

Elektrik akımının yönü, devredeki elektronların hareket yönüne göre nasıldır?

A) Her zaman aynıdır.
B) Her zaman zıttır.
C) Elektronların hareketine diktir.
D) Belirsizdir.
E) Elektronların hızına bağlıdır.

Çözüm:
Elektronlar eksi yük taşıdıkları için, akım yönünün tersine hareket ederler. Bu nedenle elektrik akımının yönü, elektronların hareket yönüne zıttır.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 11:

Devredeki bir direncin değeri artırılırsa, devrenin ana kol akımı nasıl değişir?

A) Artar.
B) Azalır.
C) Değişmez.
D) Sıfır olur.
E) Önce artar sonra azalır.

Çözüm:
Ohm Kanunu’na göre ($I = V/R$), gerilim sabitken direnç değeri artarsa, devrenin toplam akımı azalır.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 12:

Aşağıdakilerden hangisi bir akım kaynağıdır?

A) Voltmetre
B) Ampermetre
C) Direnç
D) Pil
E) Anahtar

Çözüm:
Pil, devrede elektrik akımını oluşturan potansiyel farkını sağlayan bir enerji kaynağıdır.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 13:

Seri bağlı bir devrede 5 $\Omega$ ve 15 $\Omega$ dirençler varsa, ana kol akımına oranı nedir?

A) 1/3
B) 1/4
C) 1
D) 3
E) 4

Çözüm:
Seri bağlı bir devrede tüm dirençlerden geçen akım, ana kol akımına eşittir. Dolayısıyla, 5 $\Omega$ ve 15 $\Omega$ dirençlerinden geçen akımların ana kol akımına oranı 1’dir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 14:

Paralel bağlı bir devrede 4 $\Omega$ ve 12 $\Omega$ dirençler varsa, 4 $\Omega$’luk dirençten geçen akımın 12 $\Omega$’luk dirençten geçen akıma oranı nedir?

A) 1/3
B) 1/4
C) 1
D) 2
E) 3

Çözüm:
Paralel bağlı kollarda gerilimler eşittir: $V_1 = V_2 \Rightarrow I_1 \cdot R_1 = I_2 \cdot R_2$.
$I_4 \cdot 4 = I_{12} \cdot 12 \Rightarrow I_4 / I_{12} = 12 / 4 = 3$.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 15:

Bir elektrik devresinin ana kolundan 500 mA’lik akım geçiyorsa, bu kaç Amper’dir?

A) 0.05
B) 0.5
C) 5
D) 50
E) 5000

Çözüm:
“mili” öneki 1/1000’i ifade eder. Bu nedenle, 500 mA = 500 / 1000 A = 0.5 A.
Doğru cevap B şıkkıdır.