Canlılar, ekosistemler içinde birbiriyle ve çevreleriyle sürekli etkileşim halindedir. Bu etkileşimler, hem tek bir türün bireyleri arasında (popülasyon içi) hem de farklı türler arasında (popülasyonlar arası) meydana gelir. Bir **popülasyon**, belirli bir alandaki aynı türe ait bireylerden oluşurken, bir **komünite** ise bu alandaki tüm farklı popülasyonların bir araya gelmesiyle oluşur. Popülasyonlar arasındaki etkileşimler arasında en önemlileri, kaynaklar için yapılan **rekabet**, bir canlının diğerini avlamasıyla sonuçlanan **av-avcı ilişkisi** ve farklı türlerin bir arada yaşadığı **simbiyotik ilişkilerdir** (mutualizm, kommensalizm ve parazitizm). Bu dinamik etkileşimler, popülasyonların büyüklüğünü ve dağılımını doğrudan etkiler. Ayrıca, bir komünitenin yapısı, çevresel değişiklikler sonucu zamanla değişebilir. Bu değişim süreci, bir bölgedeki türlerin düzenli ve öngörülebilir bir şekilde birbirini takip etmesi olarak bilinen **ekolojik süksesyon** (birincil ve ikincil süksesyon) ile gerçekleşir. Bu test, popülasyon ve komünite dinamiklerini daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Aynı türün bireyleri arasında eş, besin ve alan gibi kaynaklar için gerçekleşen rekabet türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kommensalizm
B) Parazitizm
C) Populasyon içi (intraspesifik) rekabet
D) Populasyonlar arası (interspesifik) rekabet

Doğru Cevap: C
Çözüm: **Popülasyon içi (intraspesifik) rekabet**, aynı türün bireyleri arasında gerçekleşen rekabettir. Popülasyonlar arası (interspesifik) rekabet ise farklı türler arasında olur.

2. Aşağıdakilerden hangisi, bir simbiyotik ilişki türü olan mutualizm için doğru bir ifadedir?
A) Bir tür fayda sağlarken diğeri zarar görür.
B) İki tür de bu ilişkiden fayda sağlar.
C) Bir tür fayda sağlarken diğeri etkilenmez.
D) İki tür de bu ilişkiden zarar görür.

Doğru Cevap: B
Çözüm: **Mutualizm**, iki farklı türün bir araya gelerek her ikisinin de yarar sağladığı bir ortak yaşam biçimidir. Örnek: likenler (alg ve mantar).

3. Bir tilkinin tavşanı avlaması ve yemesi, komünitelerde görülen hangi etkileşime örnektir?
A) Rekabet
B) Kommensalizm
C) Av-avcı ilişkisi
D) Parazitizm

Doğru Cevap: C
Çözüm: **Av-avcı ilişkisi**, bir türün (avcı) diğer bir türü (av) yakalayıp beslenmesiyle kurulan ilişkidir. Tilki avcı, tavşan ise avdır.

4. Bir popülasyonun maksimum büyüklüğünü belirleyen ve çevrenin popülasyonu destekleme kapasitesini gösteren kavrama ne ad verilir?
A) Ekolojik niş
B) Habitat
C) Taşıma kapasitesi
D) Biyokütle

Doğru Cevap: C
Çözüm: **Taşıma kapasitesi**, bir çevrenin belirli bir popülasyondan sürdürülebilir bir şekilde destekleyebileceği maksimum birey sayısıdır.

5. Bir türün ekosistem içindeki yaşam alanı, beslenme şekli, üreme döngüsü gibi tüm rol ve sorumluluklarını kapsayan kavrama ne ad verilir?
A) Habitat
B) Komünite
C) Popülasyon
D) Ekolojik niş

Doğru Cevap: D
Çözüm: **Ekolojik niş**, bir türün ekosistemdeki “mesleği” gibidir; habitatı, rolü, beslenme şekli ve diğer türlerle olan ilişkilerini kapsayan geniş bir kavramdır.

6. Aşağıdaki etkileşimlerden hangisinde, bir tür fayda sağlarken diğer tür bu durumdan etkilenmez?
A) Mutualizm
B) Parazitizm
C) Kommensalizm
D) Rekabet

Doğru Cevap: C
Çözüm: **Kommensalizm**, bir canlının diğerinden yarar sağladığı ancak diğer canlının bu durumdan ne yarar ne de zarar görmediği bir ilişkidir. Örnek: köpek balığının altındaki küçük balıklar.

7. Bir bölgedeki tüm canlı türlerinin (bitki, hayvan, mantar, bakteri) oluşturduğu topluluğa ne ad verilir?
A) Popülasyon
B) Ekosistem
C) Komünite
D) Biyosfer

Doğru Cevap: C
Çözüm: **Komünite**, belirli bir alanda yaşayan tüm farklı türlerin (popülasyonların) bir araya gelmesiyle oluşan topluluktur.

8. Aşağıdakilerden hangisi, bir parazitizm ilişkisi örneğidir?
A) Çiçekleri tozlaştıran arı
B) İnsan bağırsağındaki tenya
C) Aslanın antilopu avlaması
D) İki türün aynı besin için mücadele etmesi

Doğru Cevap: B
Çözüm: **Parazitizm**, bir canlının (parazit) diğer bir canlıya (konak) zarar vererek onun üzerinde veya içinde yaşamasıdır. Tenya, insan vücudunda yaşayarak besin alır ve zarar verir.

9. Bir orman yangını sonrası, toprağın sağlam kaldığı bir bölgede gerçekleşen ekolojik değişim sürecine ne ad verilir?
A) Birincil süksesyon
B) İkincil süksesyon
C) Sınırlayıcı faktör
D) Taşıma kapasitesi

Doğru Cevap: B
Çözüm: **İkincil süksesyon**, daha önce canlıların yaşadığı bir ortamda (orman yangını gibi bir felaket sonrası) toprağın bozulmadan kaldığı bir alanda gerçekleşen değişim sürecidir.

10. Bir ekosistemdeki farklı türlerin kaynaklar için mücadele etmesi hangi etkileşim türüne örnektir?
A) Mutualizm
B) Av-avcı
C) Kommensalizm
D) Popülasyonlar arası (interspesifik) rekabet

Doğru Cevap: D
Çözüm: Farklı türlerin aynı kaynaklar için mücadele etmesi, **popülasyonlar arası (interspesifik) rekabet** olarak adlandırılır.

11. Aşağıdaki ifadelerden hangisi, ekolojik süksesyon (değişim) için yanlıştır?
A) Birincil süksesyon toprağın olmadığı ortamda başlar.
B) İkincil süksesyon daha hızlı gerçekleşir.
C) Süksesyon sonucunda komünite daha basit bir yapıya dönüşür.
D) Süksesyonun son aşaması klimaks komünitesidir.

Doğru Cevap: C
Çözüm: Süksesyon süreci, genellikle bir komünitenin daha karmaşık, türce zengin ve kararlı bir yapıya (klimaks komünite) dönüşmesiyle sonuçlanır.

12. Bir popülasyonda doğum oranının ölüm oranından yüksek olması ne gibi bir sonuca yol açar?
A) Popülasyon küçülür.
B) Popülasyonun büyüklüğü değişmez.
C) Popülasyonun büyüme hızı artar.
D) Popülasyon dengeye ulaşır.

Doğru Cevap: C
Çözüm: Doğum oranı ölüm oranından yüksekse, popülasyona katılan birey sayısı ayrılan birey sayısından fazladır. Bu da popülasyonun büyümesine neden olur.

13. Bir tilki popülasyonunun artması, bir tavşan popülasyonunu nasıl etkiler?
A) Tavşan popülasyonu artar.
B) Tavşan popülasyonu azalır.
C) Tavşan popülasyonu değişmez.
D) İki popülasyon da artar.

Doğru Cevap: B
Çözüm: Av-avcı ilişkisinde, avcı popülasyonunun artması, av popülasyonu üzerinde artan bir avlanma baskısı oluşturarak tavşan popülasyonunun azalmasına neden olur.

14. Bir ekosistemde iki farklı türün nişleri çakışıyorsa, bu durumun olası sonucu nedir?
A) Mutualizm
B) Kommensalizm
C) Rekabet
D) Parazitizm

Doğru Cevap: C
Çözüm: Nişleri çakışan iki farklı tür, aynı kaynaklar için mücadele etmek zorunda kalır. Bu da aralarında **rekabet**in başlamasına yol açar.

15. Birinci süksesyonun (birincil süksesyon) gerçekleştiği bir alana örnek olarak aşağıdakilerden hangisi verilebilir?
A) Orman yangını sonrası alan
B) Buzulların erimesiyle ortaya çıkan kayalık alan
C) Sel sonrası oluşan toprak alan
D) Savaş sonrası boşaltılan tarım alanı

Doğru Cevap: B
Çözüm: **Birincil süksesyon**, daha önce hiç canlı barındırmamış veya toprağın bulunmadığı bir alanda (örneğin, volkanik ada veya buzul sonrası çıplak kaya) gerçekleşen değişimdir.